408 Art Space กับศิลปินในความทรงจำ มณเฑียร บุญมา

จุมพล บุญมา ทายาทคนเดียวของ มณเฑียร บุญมา ศิลปินผู้มีบทบาทสำคัญในการสร้างสรรค์ศิลปะสื่อผสมและศิลปะจัดวางที่มีทั้งความเป็นสากลและความเป็นไทย เปิดบ้านอย่างเป็นทางการในนาม 408 Art Space ในโอกาสครบรอบ 64 ปี (25 กุมภาพันธ์ที่ผ่านมา) ของบิดาผู้จากไปด้วยโรคมะเร็งขณะอายุได้ 47 ปี

โดยนำเลขที่บ้าน 408 มาใช้เป็นชื่อ Art Space อันประกอบไปด้วยพื้นที่ 3 ส่วน ได้แก่ ส่วนด้านหน้าของบ้านเป็นพื้นที่จัดกิจกรรมสร้างสรรค์ ประชุม หรือ workshop ชั้นล่างร้านอาหาร Early Bird Gets Coffeeดำเนินงานโดยเครือญาติของ อ.มณเฑียร

ส่วนชั้นบนเป็นที่ตั้งของ Montien Atelier สถานที่จัดแสดง archives หรือจดหมายเหตุของอ.มณเฑียร อันประกอบไปด้วย ผลงานบางส่วน วัตถุที่ใช้จัดแสดง ภาพสเก็ตช์ จดหมาย สมุดบันทึก ภาพถ่าย เป็นต้น

มรดกของพ่อ

จุมพล บุญมา กล่าวว่าพ่อจากไปด้วยโรคมะเร็งเมื่อปี 2543ในขณะที่เขามีอายุได้เพียง 11 ปี ความทรงจำเกี่ยวกับพ่อในฐานะศิลปินอาจไม่แจ่มชัดนัก กระทั่งเข้าเรียนที่คณะจิตรกรรมประติมากรรมและภาพพิมพ์ มหาวิทยาลัยศิลปากร สถานศึกษาแห่งเดียวกับพ่อและแม่ (จันทร์แจ่ม มุกดาประกร เสียชีวิตด้วยโรคมะเร็งเมื่อปี 2537) จึงเข้าใจวิถีศิลปินของพ่อมากขึ้น

จนมาถึงวันที่เครือญาติต้องการรีโนเวทบ้านหลังเก่าที่จุมพลอยู่กับยายหลังจากพ่อจากไป และปิดไว้หลายปี การเข้ามาเก็บสิ่งของภายในบ้าน จึงกลายเป็นการค้นพบมรดกทางปัญญาที่พ่อทิ้งไว้เป็นจำนวนมาก และนำมาสู่การจัดเก็บรักษาอย่างเป็นระบบในวันนี้

ขุมทรัพย์ทางปัญญา

โสมสุดา เปี่ยมสัมฤทธิ์ ภัณฑารักษ์ และออกแบบนิทรรศการ กล่าวว่า

“ตอนที่ทางครอบครัวตัดสินใจจะรีโนเวทบ้านเพื่อเป็นแกลลอรีและร้านอาหาร ทำให้ต้องย้ายของออกไปเก็บที่โกดังแถวลำลูกกา เห็นของแล้วไม่รู้จะทำยังไง ผู้รับเหมาก็หนักใจเพราะของทุกชิ้นทิ้งไม่ได้เลย หลายชิ้นชำรุดซุกซ่อนอยู่ตามที่ต่างๆ มุมต่างๆ ในโรงรถบ้าน ตรงริมรั้วบ้าง หลังบ้านบ้าง”

นอกจากวัตถุซึ่งเป็นส่วนหนึ่งของชิ้นงานแล้ว ยังพบสมุดบันทึก สมุดสเก็ตช์ จดหมาย บทสัมภาษณ์จากหนังสือพิมพ์ นิตยสาร ที่ตัดเก็บไว้ พร้อมด้วยภาพถ่ายและสไลด์กว่า 3,000 ภาพ

หลังจากปล่อยให้ความคิดวิ่งวนอยู่นานว่าจะจัดการกับมรดกของอ.มณเฑียรอย่างไร ในที่สุด Montien Atelier สถานที่จัดแสดง archives หรือจดหมายเหตุของอ.มณเฑียร ก็เกิดขึ้นด้วยความช่วยเหลือของอภิสิทธิ์ หนองบัว ลูกศิษย์และผู้ช่วยของอ.มณเฑียร และสนับสนุนทางการเงินโดย ฤกษ์ฤทธิ์ ตีระวนิช

10 เดือนเต็มที่โสมสุดา จุมพล และทีมงานเล็กๆ ช่วยกันรวบรวมผลงานและวัตถุจัดแสดง สไลด์ ภาพถ่าย จดหมาย สมุดสเก็ตช์ นำมาทำความสะอาด จัดแบ่งประเภท ทำสำเนา และขนย้ายกลับมาจัดแสดงบนชั้น 2 ของบ้านเลขที่ 408

Montien Atelier

คำว่า Atelier เป็นภาษาฝรั่งเศสซึ่งมีความหมายตรงกับคำว่าสตูดิโอ (Studio) ในภาษาอังกฤษ ระหว่างที่อ.มณเฑียรศึกษาต่อระดับปริญญาโททางด้านประติมากรรมที่ประเทศฝรั่งเศสนั้น เป็นการเรียนการสอนแบบสตูดิโอ

อาจารย์เคยเล่าผ่านจดหมายและสมุดบันทึกว่าการเรียนแบบ Atelier นั้นมีความเหมาะสมเป็นอย่างยิ่งเพราะจะทำให้เกิดการพัฒนาในการทำงานศิลปะได้มากกว่า และพยายามผลักดันให้มีการสอนในลักษณะสตูดิโอเกิดขึ้นในเวลาต่อมาเมื่อกลับมาเป็นอาจารย์สอนที่มหาวิทยาลัยเชียงใหม่

สำหรับพื้นที่แห่งนี้จะเป็นสถานที่รวบรวมองค์ความรู้ของอ.มณเฑียร ตั้งแต่จุดเริ่มต้นของความคิด การศึกษาข้อมูลประกอบ ทดลอง อันนำไปสู่ผลงานศิลปะชิ้นสำคัญมากมาย

“เป็นพื้นที่รวบรวมความคิด ใครที่ไม่รู้จักอ.มณเฑียรมาก่อนจะได้รู้จักความคิดของอาจารย์ตามไทม์ไลน์ของการทำงาน

สำหรับคนที่รู้จักอ.มณเฑียรอยู่แล้ว จะได้รำลึกถึงผลงานเก่าๆ บางชิ้นหลายคนอาจไม่เคยเห็น เช่น สมุดสเก็ตช์ผลงานที่อาจารย์ทดลองทำ herb painting หรือ นำสมุนไพรมาใช้ในการวาดรูป สมุดเล่มนี้เพิ่งเจอในการปรับปรุงบ้าน คิดว่าเป็นงานทดลองที่ใช้สมุนไพรวาดรูปและสัมผัสในเรื่องของกลิ่นด้วย

อีกส่วนที่เป็นไฮไลท์ คือ ตู้จัดแสดงสมุดสเก็ตซ์ทุกเล่ม จะเห็นว่ามีเยอะมาก มีการบันทึกอย่างเป็นระเบียบก่อนขยายเป็นผลงานชิ้นใหญ่ล้วนเกิดจากงานสเก็ตช์เหล่านี้ทั้งนั้น ตั้งแต่ช่วงเรียนฝรั่งเศส กระทั่งงานช่วงท้ายๆ นอกจากนี้ยังมีประติมากรรมรูปปอด คนที่เคยชมจะเห็นรูปทรงเหล่านี้ในผลงานหลายชิ้นของอาจารย์ ของเหล่านี้ยังเก็บอยู่ ยังคงเห็นสีของสมุนไพร ถ้าเข้าไปใกล้ๆจะได้กลิ่นอยู่” โสมสุดา บอกกับเราพลางนำชมข้อความในบันทึกที่ขยายใหญ่ ข้อความที่ทำให้เราเข้าถึงความคิดของศิลปินได้มากยิ่งขึ้น

“ยิ่งสเก็ตช์ก็ยิ่งเข้าใจในสิ่งที่จะสร้างและเข้าใจเรื่องราวแง่มุมเพิ่มขึ้น ฉะนั้นงานวาดเส้นของพ่อเป็นการบันทึกความคิดที่จะทำให้เป็นรูป ในผลงานนั้นๆจะร่างทุกสิ่งทุกอย่างตั้งแต่ Idea เริ่มแรกจึงเขียนทุกอย่างลงไปแล้วค่อยๆแก้ใน sketch นั้นๆจนสมบูรณ์ขึ้น”

สำหรับผู้ที่ต้องการค้นคว้าข้อมูลของศิลปินผู้ได้รับการยกย่องว่าเป็นผู้บุกเบิกการสร้างสรรค์งานศิลปะสื่อผสมและศิลปะจัดวาง โดยใช้วัสดุ รูปแบบเนื้อหาทั้งแบบไทยชนบทและพุทธปรัชญา ทำให้เกิดแนวศิลปะร่วมสมัย จนมีชื่อเสียงและได้รับการยอมรับระดับประเทศและนานาชาติ รวมทั้งศิลปินผู้สร้างแรงบันดาลใจให้กับศิลปินรุ่นหลังอีกมากมาย

Montien Atelierเปิดให้ผู้สนใจเข้ามาศึกษาค้นคว้าได้ทุกวันพุธ – อาทิตย์ เวลา 12.00 น.-19.00 น. หากต้องการเข้าชมเป็นหมู่คณะสามารถติดต่อล่วงหน้าได้ที่จุมพล โทร. 08 1714 3075 Facebook page “Montien Atelier”

ส่วน Early Bird Gets Coffee เปิดให้บริการทุกวันเว้นวันจันทร์ 9.00 -21.00 น. โทร.0 2064 9881

408 Art Spaceตั้งอยู่ในซอยงามวงศ์วาน 25 แยก 3 นนทบุรี