การเลือกตั้งทั่วไปและระบบเลือกตั้งของสหรัฐ

บ้านเรานั้น จะว่าไม่ได้รับผลกระทบอะไรเลยจากรัฐบาลสหรัฐก็คงไม่ได้ ไม่งั้นคงไม่ออกมาทั้งค้านทั้งสนับสนุนการแทรกแซงของสหรัฐในการบริหารจัดการบ้านเมืองเราอยู่บ่อยๆ...

ได้ฟังนักข่าวก็ดี นักวิชาการก็ดี มาออกรายการพูดเรื่องเลือกตั้งที่สหรัฐ แล้วรู้สึกขัดๆอย่างไรไม่รู้ในหลายๆเรื่อง...จึงขอออกความเห็นบ้าง...

ประการแรก...การเลือกตั้งประธานาธิบดี เป็นการเลือกตั้งทางอ้อม แต่เวลาออกข่าวมักจะออกมาว่าประชาชนที่นั่นที่นี่เลือกฮิลลารี่ คลินตัน หรือโดนัลด์ ทรัมป์..แต่ในกระบวนการเลือกตั้งแล้ว ไม่ได้เป็นเช่นนั้น...

การเลือกตั้งทั่วไปของสหรัฐเป็นการเลือกตั้งในระบบที่เรียกว่า...ผู้ชนะกินรวบ หรือ The Winner-take-all System...สำหรับ 48 รัฐกับ District of Columbia อีกหนึ่ง เท่านั้น..แต่มีอีกสองรัฐ คือ รัฐเมน (Maine) กับเนบราสก้า (Nebraska) ที่ไม่ใช้ระบบนี้ แต่ใช้ระบบสัดส่วน ที่เรียกว่า Proportional Representation แต่ทั้งสองรัฐมีจำนวนประชากรน้อยมากและมีจำนวนผู้เลือกในคณะแค่สี่ห้าคน จึงไม่ค่อยมีนัยสำคัญ และถูกมองข้ามถึงระบบที่แตกต่างนี้ไป

ประการที่สอง...การเลือกประธานาธิบดีเรียกว่า เลือกคณะเลือกตั้ง หรือ Electoral College...คำว่า College นี้ไม่ได้หมายถึงสถาบันอะไรตามความหมายทั่วๆไป แต่หมายถึงกระบวนการ หรือ Process

กระบวนการเลือกตั้งกว่าจะได้ประธานาธิบดีซับซ้อนพอสมควร กล่าวแบบคร่าวๆได้ดังนี้

- เริ่มจากการเลือกตั้งในวันที่กำหนดไว้ทุกสี่ปี คือวันอังคารที่ถัดจากวันจันทร์สัปดาห์แรกของเดือนพฤศจิกายนของปี

- เมื่อเลือกตั้งและนับคะแนนรวมถึงผู้ที่เลือกตั้งล่วงหน้าตามวิธีการที่กำหนดไว้แล้ว ผู้ว่าการรัฐ (Governor) ของแต่ละรัฐก็จะออกเอกสารรับรองที่เรียกว่า...Certificate of Ascertainment...กำหนดว่าใครบ้างที่เป็นผู้เลือก (Electors)

- ผู้เลือก หรือ Electors จะมีการประชุมกันในแต่ละรัฐในเดือนธันวาคม และจะออกหนังสือรับรองเรียกว่า Certificate of Vote เพื่อส่งไปให้รัฐสภา (Congress) และหอจดหมายเหตุแห่งชาติ (National Archives)

- รัฐสภาจะจัดให้มีการนับคะแนนโดยกำหนดให้มีการประชุมร่วมกันทั้งสภาผู้แทน (US Representative) และ วุฒิสภา (US Senate) โดยรองประธานาธิบดีสหรัฐ ในฐานะประธานวุฒิสภา (President of the Senate) (ซึ่งไม่ใช่ผู้นำเสียงส่วนใหญ่ (Majority) ที่อาจอยู่คนละพรรคกับรัฐบาล) ...ทำหน้าที่เป็นประธานในการนับคะแนน ในวันที่ 6 มกราคมของปีถัดจากปีเลือกตั้ง

- ประกาศผลการนับคะแนนโดยสภาร่วม และประกาศผู้ที่จะได้เป็นประธานาธิบดีและรองประธานาธิบดีของสหรัฐอเมริกาคนต่อไป

- ประธานาธิบดีที่มาจากการเลือกตั้งสาบานตนเป็นประธานาธิบดีในวันที่ 20 มกราคม ของปีที่ถัดจากปีเลือกตั้ง

จำนวนผู้เลือกตั้ง (Electors) ในคณะเลือกตั้ง (Electoral College) นี้ขึ้นอยู่กับจำนวนประชากรของแต่ละรัฐ เพราะมาจากจำนวนสมาชิกสภาผู้แทนทั้งหมด บวกกับจำนวนวุฒิสมาชิกรัฐละสองคนเท่ากันหมด ไม่ว่าจะเป็นรัฐเล็กรัฐใหญ่แค่ใหน รัฐเล็กๆที่มี สส.เพียง 1 คนประมาณเกือบสิบรัฐ เมื่อบวกกับ สว.อีก 2 คน จึงมีคณะผู้เลือกตั้งเพียง 3 คน ในขณะที่รัฐใหญ่ประชากรมากเช่นคาลิฟฟอร์เนียมีคณะเลือกตั้งมากสุด 55 คน ที่รองๆลงมาเช่น ฟลอริด้าและนิวยอร์ค มี 29 คนเท่ากัน เท็กซัสมี 38 คน เพ็นซิลวาเนียและอิลลินอยมี 20 คนเท่ากัน นอกนั้นเช่นโอไฮโอ จอร์เจีย มิชิแกน นอร์ทคาโรไลน่า นิวเจอร์ซี่ เวอร์จิเนียร์ วอชิงตัน และอีกเกือบสิบรัฐมีมี 10 คนขึ้นไป...รัฐเหล่านี้จึงมีความสำคัญมาก เพราะถ้าคะแนนประชนที่มาออกเสียงแพ้ชนะกันที่เสียงเดียว ก็ได้เสียกันทั้งคณะตั้งแต่ 10 ถึง 55 คนทีเดียว

รัฐเหล่านี้ถือเป็นรัฐที่ต้องขับเคี่ยว (Battle States) และในจำนวนนี้คะแนนเสียงระหว่างสองพรรคใหญ่ก้ำกึ่งกันมาก การเลือกตั้งที่ผ่านมาผลัดกันแพ้ผลัดกันชนะ ถือเป็น Swing States ที่สองพรรคใหญ่ต้องเอาเป็นเอาตาย เพราะชนะแค่คะแนนเดียวจากหลายสิบล้านคน ก็ได้ทั้งคณะ...เวลาดูแผนที่สหรัฐจะพบว่าพรรครีพับลิกันที่ใช้สีแดง ดูจะแดงพรืดไปหมด เหลือสีน้ำเงินที่เป็นพรรคเดโมแครตไม่มากนัก ส่วนใหญ่อยู่ริมๆประเทศทางภาคตะวันตกและตะวันออกของประเทศ แต่รัฐเหล่านี้มีจำนวนผู้เลือกตั้งแต่ละคณะสูงมาก รัฐเล็กๆภาคกลางของประเทศสิบรัฐยังไม่เท่ารัฐคาลิฟฟอร์เนียรัฐเดียว จึงอาจทำให้ผู้ไม่เข้าใจสงสัยว่าฮิลลารี่จะชนะทรัมป์ได้อย่างไร ...นี่คือคำตอบ...

ผลการเลือกตั้งจะเป็นอย่างไร อีกสามวัน หรือในวันพุธบ้านเราก็คงรู้...ตอนนี้มีคนใช้สิทธิล่วงหน้าไปแล้วประมาณ 30 ล้าน คาดว่าการเลือกตั้งครั้งนี้น่าจะมีคนใช้สิทธิประมาณกว่าร้อยละห้าสิบไม่มาก..จากประชาชนผู้มีสิทธิประมาณ 250 ล้านจากทั้งหมด 350 ล้าน คนที่จะมาเลือกตั้งจะประมาณ 130-150 ล้าน วันอังคารนี้ น่าจะออกมาใช้สิทธิประมาณ 100 ล้าน

น่าตื่นเต้น แม้จะไกลตัวสักหน่อย...