ศิลปะสะสม : ควรค่าแก่การสั่งสมความงามไว้ในหัวใจ

ศิลปะสะสม : ควรค่าแก่การสั่งสมความงามไว้ในหัวใจ

รื่นรมย์กับงานศิลป์ชั้นครูในนิทรรศการ "ศิลปะสะสม" ผลงานศิลปะสะสมของศิลปิน ครูอาจารย์ที่เก็บสะสมไว้แต่อดีตและยังคงรักษาสืบมาจนปัจจุบัน ที่หอศิลปะบรมราชกุมารี คณะจิตรกรรม ประติมากรรมฯ พระราชวังสนามจันทร์ นครปฐม

อดีตมีไว้ให้ศึกษาเรียนรู้เป็นบทเรียน   งานศิลปะของศิลปินในอดีต มีค่าควรศึกษาเรียนรู้และชื่นชมยิ่ง   ทั้งในด้านเป็นครูเป็นบทเรียนและชื่นชมให้ซาบซึ้งดื่มด่ำหัวใจ

คณะจิตรกรรม ประติมากรรมและภาพพิมพ์ มหาวิทยาลัยศิลปากร ได้จัดงานแสดงนิทรรศการ ผลงานศิลปะสะสมของศิลปิน ครูอาจารย์ที่มีเก็บสะสมไว้แต่ในอดีตและยังคงรักษาสืบมาจนปัจจุบัน ที่หอศิลปะบรมราชกุมารี คณะจิตรกรรม ประติมากรรมฯ พระราชวังสนามจันทร์ นครปฐม

เนื่องในโอกาสที่คณะจิตรกรรมและประติมากรรม มีอายุครบ 75 ปี ซึ่งมีอายุเท่ากับมหาวิทยาลัยศิลปากร จึงได้นำงานที่มีอยู่ในคณะของแต่ละภาควิชา มาจัดแสดงเพื่อนำเสนอผลงานดีดีที่ได้เก็บไว้ให้ได้เผยแพร่สู่สาธารณชนในวงกว้าง  นับเป็นงานต้นฉบับที่หาดูได้ยากทั้งสิ้น

1DSCF4453

ภาพคัดลอกจิตรกรรมฝาผนังที่วัดปราสาท นนทบุรี ของ อังคาร กัลยาณพงศ์

เพียงได้เห็นงานชุดแรก ณ ห้องโถงล่าง  เป็นศิลปินชั้นครู ก็ตื่นตาตื่นใจในท่ามกลางความเงียบสงบ นับแต่ภาพวาดพื่อการอนุรักษ์ศิลปกรรมไทย จิตรกรรมฝาผนังสมัยอยุธยาที่ อังคาร กัลยาณพงศ์ เขียนคัดลอกจากจิตรกรรมฝาผนัง ที่วัดปราสาท บางกร่าง นนทบุรี ซึ่งภาพที่อังคารได้เขียนคัดลอกไว้นี้ก็จืดจางลงไปแต่ยังเห็นสีสันดี เมื่อเทียบกับของจริงที่วัดปราสาทนั้นออกจะเลือนลางยิ่งกว่าเป็นอันมาก 

2DSCF4454

พระลักษณ์ยกทัพรบกับอินทรชิต ฝีมืออาจารย์เฟื้อ หริพิทักษ์ คัดลอกจิตรกรรมฝาผนัง หอไตรวัดระฆัง

งานอนุรักษ์ศิลปะภาพไทย ของ อาจารย์เฟื้อ หริพิทักษ์ จากหอไตรวัดระฆังสองชิ้น คือพระลักษณ์ยกทัพรบกับอินทรชิต และอินทรชิตแปลงกายเป็นพระอินทร์ ที่เส้นสายยังคมชัด เป็นฝีมือครูที่เก็บรักษาไว้เป็นอย่างดี ทั้งต้นฉบับที่หอไตร และงานคัดลอก ต่างก็ล้วนเป็นประวัติศาสตร์ เป็นผลงานที่มีคุณค่าด้วยกันทั้งสองชิ้น

3DSCF4456

ภาพอินทรชิตแปลงกายเป็น พระอินทร์ งานคัดลอกอนุรักษ์จิตรกรรมฝาผนังวัดระฆัง ฝีมืออาจารย์เฟื้อ  หริพิทักษ์

งานชิ้นสำคัญที่ต้องหยุดเพ่งพินิจ ใคร่ครวญพินิจว่าเป็นฉันใด ภาพลายเส้นบนกระดาษฝีมือของครูฝรั่ง ศิลป์ พีระศรี

5DSCF4469

ลายเส้นฝีมือครูฝรั่ง ศิลป์ พีระศรี ที่ใช้เป็นตัวอย่างในการเรียนการสอนในยุคสมัยแรกๆ ที่ท่านสอน

เป็นปกติเรามักจะเห็นผลงานของท่านในงานด้านประติมากรรม อนุสาวรีย์ต่างๆ แต่กับงานจิตรกรรมที่ปรากฏ น่าสนใจ เพราะทั้งหมดนี้คืองานสื่อการสอนของครูฝรั่งที่ทำขึ้นเพื่อสอนนักศึกษาศิลปะของไทยในชั้นเรียน จะเห็นความอุตสาหะพยายามของความเป็นครูที่แท้ เพราะในยุคนั้นไม่มีสื่ออื่นใด ให้นักศึกษาได้เห็นและเรียนรู้ นอกจากฝีมือครูถ่ายทอดให้ได้เห็น

6DSCF4480

ลายเส้นฝีมือครูฝรั่ง ศิลป์ พีระศรี ที่ใช้เป็นตัวอย่างในการเรียนการสอนในยุคสมัยแรกๆ ที่ท่านสอน

งานลายเส้นเหล่านี้ จะเห็นอยู่ในหนังสือ ประวัติศาสตร์และแบบอย่างศิลปะโดยสังเขป ที่เขียนโดยอาจารย์ศิลป์  พีระศรีและแปลเรียบเรียงโดย อาจารย์ เขียน ยิ้มศิริ  ในหนังสือเราจะเห็นเป็นลายเส้น  แต่ในผลงานจริง จะได้เห็นเส้นและแสงเงาที่ครูฝรั่งปาดให้เห็น ได้รสและลีลาต่างกว่ากันเป็นอันมาก 

และจะเข้าใจคำสอนที่ครูฝรั่งสอนถวัลย์  ดัชนี ที่ว่าปลาของนายไม่มีกลิ่นคาว  นกของนายบินไม่ได้ นายเป็นเพียงคนลอกรูป  ลายเส้นที่เราได้เห็นบ่อยๆ ในหนังสือก็เป็นเพียงลายเส้นธรรมดา แต่เมื่อเห็นต้นฉบับจริง จะเห็นความรู้สึกถึงพลังและความไหวพลิ้วของเส้นนั้นชัดเจน 

ถึงตรงนี้ก็จะเข้าใจความเพียรพยายามของครูฝรั่งที่ปลุกปั้นนักศึกษาศิลปะของไทยให้เข้าใจศิลปะสากล  ดังคำว่า  “ศิลปะเป็นของสนุก ฉันเองไม่ค่อยมีเวลามากนัก เพราะฉันต้องทำงานต่างๆ เตรียมการสอน งานราชการ ฉันไม่มีเวลา  ฉันทำงานไม่มีวันหยุด ทั้งเสาร์อาทิตย์ ไม่มีเวลาพักผ่อนเลย”

เห็นงานตัวอย่างสื่อในการสอนของครูฝรั่งก็จะเข้าใจ คำว่าทุ่มเท อุทิศเวลาจนไม่มีเวลาพักผ่อน ไหนจะงานสอน  งานราชการ  แม้จะมีเวลาอันไม่มากนัก แต่ครูฝรั่งก็สร้างงานเพื่อการเรียนการสอนนี้มากเหลือประมาณ เพียงแค่นี้ก็ซาบซึ้งถึงคำว่า ‘ครู’ ของครูฝรั่งเป็นอย่างยิ่ง

7DSCF4493

ภาพคน ของมณเฑียร  บุญมา ที่เห็นน้ำหนักแสงเงา สัดส่วนตลอดจน กายวิภาคอันงดงามมีพลัง  ข้างมีผลการเรียนของมณเฑียร ให้ทึ่งได้ เอ ทั้งสามตัวรวด

นอกจากนี้ยังจะมีงานของมณเฑียร  บุญมา ศิลปินผู้จากไกล   งานคนที่วาดทั้งตัว น้ำหนักกายวิภาค พลังของเส้นที่แสดงให้เห็นมีพลังเหลือหลาย ข้างภาพมีใบคะแนนที่ปรากฏผลการเรียนของมณเฑียร ให้ดู ได้เอ ทั้งสามช่องคะแนนทีเดียว มีชั้นครูของคณาจารย์คณะจิตรกรรม

8DSCF4508

แสงเงา ของปรีชา เถาทอง ที่ให้ความรู้สงบ มีชีวิตแตกต่างจากสีสันแสงเงาที่พบบ่อยๆ

ชิ้นหนึ่งเป็นงานขาวดำที่น่าสนใจ ปกติจะเห็นเขียนแสงเงาตกกระทบบนผนังของความเป็นไทด้วยสีสันและแสงจะเป็นสีทองสว่าง แต่เมื่อภาพเป็นน้ำหนักขาวดำ กลับเห็นลีลางดงามที่แปลกออกไป ของอาจารย์ปรีชา   เถาทอง

งานที่เห็นเป็นอัศจรรย์ที่มีให้ได้ตื่นตาตื่นใจคือภาพพิมพ์แกะไม้ ภาพพิมพ์หิน  พิมพ์โลหะ ของศิลปินชาวญี่ปุ่นที่ทำงานภาพพิมพ์ได้สวยงามเหลือ และน่าทึ่งว่านี้คืองานภาพพิมพ์แกะไม้จริงหรือ

9DSCF4534

คิดถึงบ้าน งานของสุรเดช  แก้วท่าไม้

พระราชวังสนามจันทร์ นครปฐม ไม่ไกลเกินจะก้าวไปชมงานศิลปะสะสมอันควรพินิจให้ชื่นชุ่มหัวใจเป็นที่ยิ่ง  เพียงได้เห็นงานต้นฉบับของครูฝรั่งก็คุ้มค่าเหลือกับการชื่นชม งานแสดงศิลปะสะสมชุดนี้ รีบไปก่อนตลาดจะวาย  ก่อนที่งานเหล่านี้จะกลับเข้าสู่ที่ตั้งเดิม และไม่รู้เมื่อใดจะนำมาแสดงให้ได้พบเห็นกันอีก

ศิลปะสะสม คือ ความงาม ควรค่าแก่การสั่งสมบันทึกไว้ในหัวใจและความทรงจำโดยแท้