ปัจจัยที่ทำให้ไฟไหม้ “สวรรค์”

ที่ลามเข้าไปไหม้บ้านและเมืองอย่างต่อเนื่องมา ตั้งแต่วันที่ 8 พ.ย.และอาจไหม้ต่อไปอีกหลายวัน ตรงข้าม ผมเขียนด้วยความหดหู่ใจ เป้าหมายในการเขียนได้แก่ การชี้ให้เห็นปัจจัยที่ทำให้เกิดเหตุการณ์ด้านภัยธรรมชาติบ่อยๆ ในแคลิฟอร์เนีย จากมุมมองของผู้ที่เคยอาศัยอยู่ในรัฐนั้นหลายปี ในช่วงที่เรียนอยู่ในมหาวิทยาลัยและสนใจในด้านสิ่งแวดล้อม

รัฐแคลิฟอร์เนีย มีขนาดพื้นที่ใหญ่เป็นอันดับ 3 ของสหรัฐ แต่มีประชากรมากที่สุดคือเกือบ 40 ล้านคน ชาวอเมริกันจำนวนมาก มองว่ารัฐนี้มีสภาพภูมิอากาศดีที่สุดในบรรดา 50 รัฐด้วยกัน นั่นคือ ไม่หนาวจัด ไม่ร้อนจัด ไม่ชื้นมากและตลอดความยาว 1,240 กม. ของรัฐเป็นชายทะเล เมื่อนำมารวมกัน แคลิฟอร์เนียจึงมีสภาพคล้ายสวรรค์บนดิน อย่างไรก็ดี ภูมิอากาศของรัฐนี้มีข้อด้อยอยู่บ้าง เช่น มีฝนตกน้อยและส่วนใหญ่ตกในฤดูหนาว ส่งผลให้พื้นที่ส่วนหนึ่งเป็นทะเลทรายและโดยทั่วไปประชาชนจำเป็นต้องใช้น้ำอย่างประหยัดมาก นอกจากนั้น ยังมีภัยธรรมชาติจากแผ่นดินไหวบ่อยๆ เนื่องจากมีรอยเลื่อนขนาดใหญ่ใต้พื้นผิวโลกเกือบทั่วทั้งรัฐอีกด้วย

การมีฝนตกน้อยและส่วนใหญ่ตกในฤดูหนาวทำให้หญ้า พุ่มไม้และต้นไม้ใหญ่งอกงามตลอดช่วงหน้าหนาว เมื่อถึงฤดูร้อนซึ่งค่อนข้างแห้งแล้ง หญ้า พุ่มไม้และใบไม้มักแห้งกรอบเป็นพื้นที่ขนาดใหญ่ ยิ่งเมื่อเกิดความแห้งแล้งติดต่อกันหลายปีซึ่งในยุคนี้เกิดบ่อยมาก สืบเนื่องมาจากภาวะโลกร้อน พื้นที่ซึ่งมีสภาพแห้งกรอบมักขยายกว้างออกไปอีก

ชาวอเมริกัน นิยมเข้าไปตั้งถิ่นฐานในรัฐนี้เพราะนอกจากภูมิอากาศจะอุ่นดีแล้ว เศรษฐกิจยังมักดีอย่างต่อเนื่องและผู้คนมีความคิดก้าวหน้ากว่าในรัฐจำนวนมาก ซึ่งผู้คนยังยึดหลักอนุรักษ์นิยมแบบตกขอบ การเพิ่มขึ้นนของประชากรในอัตราค่อนข้างสูงมานานส่งผลให้ต้องขยายที่อยู่อาศัยเข้าไปในเขตที่มีความเสี่ยงสูง รวมทั้งในพื้นที่ซึ่งมีป่าไม้และชายเขาลาดชัน

เนื่องจากในการสร้างหมู่บ้าน ชาวอเมริกันมักไม่ตัดต้นไม้จนเตียนโล่ง หากเก็บป่าส่วนหนึ่งไว้เพื่อให้บ้านเมืองร่มรื่น เมืองหนึ่งจึงถูกตั้งชื่อว่า Paradise หรือ “สวรรค์” สมกับสภาพรอบด้านอันน่าอยู่ แต่ความน่าอยู่อันสูงยิ่งนั้นมาพร้อมกับความเสี่ยงอันสูงยิ่งด้วย อาจเป็นที่ทราบกันแล้วว่าไฟป่าครั้งนี้ เมือง Paradise ถูกไฟไหม้ราบหมดส่งผลให้ชาวเมืองกว่า 26,000 คนไร้ที่อยู่อาศัยและทางการยังบอกไม่ได้ว่า กี่คนเสียชีวิต เนื่องจากยังไม่สามารถเข้าไปขุดคุ้ยซากบ้านที่ถูกไฟไหม้ได้ทั้งหมด เมื่อเริ่มเขียนบทความนี้ในช่วงเย็นวันอังคาร มีรายงานว่าไฟป่าซึ่งกำลังไหม้อยู่หลายแห่งในรัฐแคลิฟอร์เนียได้คร่าชีวิตไปแล้วกว่า 80 คนและยังไม่รู้ว่าชะตากรรมจะเป็นเช่นไรอีกเกือบพันคน

เมื่อฤดูหนาวเริ่มคืบคลานเข้ามา พยากรณ์อากาศบ่งว่าสัปดาห์นี้จะมีฝนตกใหญ่ในหลายส่วนของรัฐแคลิฟฟอร์เนีย ฝนตกใหญ่จะช่วยให้การดับไฟป่าง่ายขึ้นในบางพื้นที่ แต่ในขณะเดียวกันมันอาจสร้างปัญหาใหญ่หลวง กล่าวคือ ผู้ไร้ที่อยู่อาศัยและใช้วิธีกางเต็นท์เป็นที่หลับนอนจะลำบากมากขึ้น ยิ่งกว่านั้น พื้นที่ลาดชันซึ่งมีทั้งบ้านและป่าไม้ที่ถูกไฟไหม้อาจจะถล่มทลายจนส่งผลให้เกิดความเสียหายเพิ่มขึ้น ในกรณีที่เกิดแผ่นดินไหวขึ้นมาในช่วงนี้ ความเสียหายย่อมร้ายแรงขึ้นเป็นทวีคูณ

ผู้ติดตามเรื่องนี้อย่างใกล้ชิดคงพอทราบแล้วว่า หลังไฟป่ามอดลง เจ้าของบ้านที่ถูกไฟไหม้ส่วนใหญ่จะกลับไปสร้างบ้าน ณ ที่เดิม นั่นเป็นสิ่งที่พอเข้าใจได้เพราะใครก็ย่อมรักถิ่นฐานและบ้านของตน เนื่องจากความเสี่ยงอันเกิดจากสภาพภูมิอากาศมิอาจลดลง ฉะนั้น การออกแบบบ้าน การปลูกต้นไม้ทั้งในและนอกเมืองและการบริหารจัดการป่าน่าจะได้รับการพิจารณาเป็นพิเศษ ชาวแคลิฟอร์เนียโดยทั่วไปได้ชื่อว่าเป็นผู้มีความคิดก้าวหน้า พวกเขาคงจะแก้ปัญหาอันเกิดจากความเสี่ยงของการอยู่ในแดนสวรรค์นี้ได้เป็นอย่างดี