สิทธิชุมชน - บ้านพักตุลาการเชียงใหม่***

สิทธิชุมชน - บ้านพักตุลาการเชียงใหม่***

ในชีวิตของการศึกษาทั้งด้านนิติศาสตร์และรัฐศาสตร์ รวมทั้งสังคมศาสตร์สาขาอื่นๆที่เกี่ยวข้อง คิดว่าคุ้นเคยไม่น้อย

เกี่ยวกับเรื่องสิทธิเสรีภาพของประชาชน ไม่ว่าในเรื่องของสิทธิพลเมือง (Civil Rights) สิทธิมนุษยชน (Human Rights) สิทธิชุมชน (Community Rights) และสิทธิส่วนบุคคล (Individual Rights)

เรื่องพวกนี้วนเวียนอยู่กับเรื่องสิทธิเสรีภาพที่กำหนดไว้ตั้งแต่กฎบัตรสหประชาชาติถึงรัฐธรรมนูญ ซึ่งก็แล้วแต่ผู้บัญญัติว่าขอบเขตของสิทธิควรมีแค่ไหน ถ้าพวกอนุรักษ์นิยม (Conservative) ก็เน้นการจำกัดสิทธิเสรีภาพเท่าที่จำเป็นขั้นพื้นฐาน ถ้าจะต้องตีความก็มักจะตีความอย่างแคบ ตามที่บัญญัติไว้เป็นลายลักษณ์อักษร แต่ถ้าพวกเสรีนิยม (liberal) ก็มักขยายขอบเขตออกไปอย่างกว้างขวาง และถ้าจะต้องมีการตีความก็จะตีอย่างกว้างครอบคลุมอะไรก็แล้วแต่ที่ไม่ได้กำหนดไว้เป็นข้อห้าม ครอบคลุมไปหมด

การอ้างความชอบธรรมในการยกเลิกการสร้างบ้านพักตุลาการว่าเป็นเรื่องของสิทธิชุมชนคนเชียงใหม่ อ่านแล้วก็คิดว่า การตีความนั้นไกลเกินไปหรือไม่ เพราะผู้ที่มาคัดค้านการสร้างบ้านพักนั้นไม่ได้เป็นผู้อยู่อาศัยหรือมีวิถีชีวิตในพื้นที่ที่สร้างบ้านพักตุลาการ แต่เป็นกลุ่มคนในเขตเมืองและจากที่ต่างๆที่ต้องการรักษาความเป็นป่าบริเวณนั้น เพื่ออนุรักษ์สิ่งแวดล้อม เพื่อดำรงไว้ซึ่งความเชื่อในสิ่งศักดิ์สิทธิ์บริเวณดอยสุเทพที่มีมาช้านาน ไม่ได้มีตรงไหนที่เป็นเรื่องของชุมชนที่อยู่อาศัยในพื้นที่ๆมีปัญหา เพราะพื้นที่นี้เป็นพื้นที่ๆรัฐเป็นเจ้าของ เป็นผู้ครอบครอง และทำประโยชน์บางช่วงบางเวลา เป็นเขตหวงห้าม ไม่มีชาวบ้านอาศัยอยู่หรือเข้าไปทำมาหากิน ไม่มีการสืบสานประเพณีปฏิบัติ ดังเช่นชนเผ่าต่างๆในพื้นที่ กลุ่มผู้มีความเชื่อและยึดมั่นในวิถีชีวิตเดียวกัน กลุ่มที่ทำประโยชน์ในพื้นที่อย่างยาวนานต่อเนื่อง หรืออะไรที่แสดงให้เห็นว่ามีการยึดโยงอยู่กับพื้นที่ที่ทำให้เกิดความรู้สึกว่าเป็นส่วนหนึ่งของพื้นที่ที่รักและหวงแหน ไม่อยากให้มีการเปลี่ยนแปลงสภาพของพื้นที่ อยากให้ดำรงไว้ต่อไปแบบดั้งเดิม

คำว่าสิทธิชุมชน หรือ Community Rights จึงเป็นเรื่องของการตีความอย่างแท้จริง ว่าชุมชนที่ถือว่ามีสิทธินั้นควรมีความสัมพันธ์กับการใช้ชีวิตในพื้นที่นั้นๆแค่ไหนเพียงไร ไม่น่าจะเป็นเรื่องที่ใครก็ได้ที่ไม่ต้องการเปลี่ยนแปลงในพื้นที่ และอ้างว่ามีสิทธิที่จะคัดค้านเพราะเป็นเรื่องสิทธิชุมชน เพราะถ้าอ้างกันง่ายๆ สิทธิชุมชนนั้นเป็นสิทธิที่ครอบจักรวาล ครอบคลุมในทุกเรื่อง ไม่ใช่เฉพาะเรื่องการใช้ชีวิตในชุมชน แต่รวมถึงสภาพแวดล้อม ทรัพยากรธรรมชาติ ภูมิอากาศ การเคลื่อนย้ายถิ่นฐาน การทำงาน การมีเสรีภาพ และอีกหลายๆเรื่องที่มนุษย์ต้องเกี่ยวข้องตั้งแต่เกิดจนตาย

ซึ่งไม่น่าจะกว้างขวางขนาดนั้น

 

*** ชึ่อเต็ม: สิทธิชุมชน กับ การสร้างบ้านพักตุลาการและข้าราชการศาลยุติธรรมที่เชียงใหม่