การพบกันครึ่งทางที่สร้างและลดปัญหา

และการเวียนเทียนอันตระการตาในตอนเย็นเห็นแล้วทำให้น่าชื่นตาชื่นใจ อย่างไรก็ดี ภาพเหล่านี้คงไม่สามารถลบความรู้สึกนึกคิดที่ฝังติดอยู่ในใจของหลาย ๆ คนทั้งจากเหตุการณ์ใหญ่ที่เพิ่งเกิดขึ้นในช่วงนี้และเหตุการณ์ที่เกิดขึ้นอย่างต่อเนื่องได้

เหตุการณ์ใหญ่ที่เกิดขึ้นในช่วงนี้และคงสร้างความสะเทือนใจให้แก่ชาวพุทธจำนวนมาก ได้แก่เรื่องพระสงฆ์หลายรูปถูกตามจับในข้อหาเกี่ยวกับการฉ้อโกงต่าง ๆ รวมทั้งการยักยอกและฟอกเงินสนับสนุนศาสนกิจจากงบประมาณของรัฐและในข้อหาว่าเป็นหัวหน้าซ่องโจร ในจำนวนพระที่ถูกกล่าวหา มีพระที่มีสมณศักดิ์ชั้นพรหมรวมอยู่ด้วย 3 รูป เหตุการณ์แบบนี้ไม่เป็นที่ประจักษ์ว่า เกิดขึ้นมาก่อน ความจริงจะเป็นเช่นไรประชาชนทั้วไปคงมิอาจหยั่งรู้ การดำเนินคดีในชั้นศาลคงจะนำข้อมูลมายืนยันให้เป็นที่ประจักษ์ สำหรับในด้านเหตุการณ์ที่เกิดขึ้นอย่างต่อเนื่องอาจแยกเป็น 2 ด้านได้แก่ การประพฤติผิดพระวินัยร้ายแรงของพระที่สื่อนำมาเสนอเป็นประจำและพิธีกรรมเกี่ยวกับการก่อสร้างอาคารอันใหญ่โต หรือวิจิตตระการตารวมทั้งการสร้างพระพุทธรูปขนาดใหญ่ในวัดทั่วราชอาณาจักร

ทั้งที่มีข้อห้ามในพระวินัยมิให้พระรับเงิน แต่พุทธศาสนิกชนโดยทั่วไปยังนำเงินไปถวายพระไม่ขาดและพระโดยทั่วไปก็ไม่ปฏิเสธเงิน การปฏิบัติเช่นนี้อาจมองได้ว่าเป็นการพบกันครึ่งทางระหว่างสังคมโบราณที่แทบไม่มีการใช้เงินและสังคมยุคใหม่ที่ต้องใช้เงินซื้อสินค้าและบริการตลอดเวลา แต่การพบกันครึ่งทางแบบนี้มีปัญหาดังที่ปรากฏโดยเฉพาะเมื่อเงินจำนวนมากนำไปสู่ความฉ้อฉลและมีคนแอบแฝงเข้าไปใช้วัดและการบวชเป็นแหล่งหากิน หรือประกอบอาชีพ ปัญหานี้คงแก้ไม่ได้หากไม่เลิกการพบกันครึ่งทางดังกล่าวและกลับไปปฏิบัติตามพระวินัยโดยไม่ถวายและไม่รับเงินตามแนวรับสั่งและปฏิบัติของสมเด็จพระสังฆราชองค์ปัจจุบัน

การก่อสร้างอาคารและพระพุทธรูปขนาดใหญ่เกิดขึ้นไม่ขาดเช่นกัน วัดมักจัดงานบันเทิงต่าง ๆ รวมทั้งงานเทศกาลประจำปี ทุกงานมุ่งไปที่การหาเงินเพื่อซ่อมแซมและก่อสร้างพระพุทธรูปและอาคารจำพวกโบสถ์ วิหาร ศาลา อาคารพิเศษ อาคารเอนกประสงค์และองค์พระเจดีย์ แต่ละปีจึงมีเงินเข้าวัดจำนวนมหาศาลและอาคารผุดขึ้นปานดอกเห็ดจนแน่นวัด สำหรับวัดที่ตั้งอยู่ในเมืองใหญ่ อาคารดังกล่าวมักไม่มีความโดดเด่นเป็นพิเศษนักเนื่องจากมีตึกขนาดใหญ่ตั้งอยู่ใกล้วัด แต่สำหรับวัดในชนบท อาคารเหล่านี้มีความโดดเด่นมากเนื่องจากบ้านที่ตั้งอยู่รอบวัดมักเป็นขนาดเล็ก ยิ่งตามวัดที่มีโรงเรียนขั้นประถมตั้งอยู่ด้วย อาคารของวัดกับอาคารของโรงเรียนยิ่งแตกต่างกันมากเนื่องจากอาคารเรียนมักไม่โออ่า หรือร้ายยิ่งกว่านั้น ตกอยู่ในสถาพซอมซ่อ

ปัจจัยที่ทำให้เกิดความแตกต่างระหว่างอาคารวัดและอาคารโรงเรียนมาจากทั้งนโยบายของรัฐและการปฏิบัติของประชาชน นโยบายของรัฐมุ่งไปในด้านการประหยัดงบประมาณจนเกิดการลดจำนวนโรงเรียนในชนบท ในขณะเดียวกัน ประชาชนไม่สนใจสนับสนุนโรงเรียนเพราะมองว่าเป็นหน้าที่ของรัฐและไม่ได้บุญ ในปัจจุบัน มีคนไทยจำนวนจำกัดที่มองทะลุว่า นโยบายและการปฏิบัติเช่นนั้นกำลังนำไปสู่การปลีกหนีจากครอบครัวและชุมชนของคนรุ่นหลังอันเป็นสภาวะที่ส่งผลให้ครอบครัวและชุมชนอ่อนแอลงเรื่อย ๆ ครอบครัวและชุมชนเป็นฐานความมั่นคงของชาติ เมื่อฐานอ่อนแอ ชาติจะเป็นเช่นไรย่อมไม่ยากแก่การคาดเดา

เนื่องจากในช่วงนี้มีการพูดถึงการปฏิรูปการศึกษากันอย่างเข้มข้น จึงใคร่เสนอต่อภาครัฐว่า อย่ามุ่งเน้นเฉพาะเรื่องการประหยัดงบประมาณซึ่งนำไปสู่การทำลายชุมชน สำหรับด้านเอกชน ขอเสนอว่าถ้ามีทรัพย์สินมากพอสำหรับบริจาคให้ปันราวกึ่งหนึ่งให้แก่การศึกษาโดยมุ่งไปที่การศึกษาพื้นฐานของชุมชนที่มีงบประมาณรัฐสนับสนุนเพียงจำกัดส่งผลให้โรงเรียนขาดทั้งครู อาคาร สถานที่และอุปกรณ์สนับสนุนการเรียนการสอนให้เกิดประสิทธิภาพสูง หากทำตามข้อเสนอได้ เมืองไทยจะลดปัญหาลงได้อย่างมีนัยสำคัญและการพัฒนาจะราบรื่นขึ้นมาก