คิดต่อ ยกเลิกราชการส่วนภูมิภาค องอาจ ทองพิทักษ์สกุล

คิดต่อ ยกเลิกราชการส่วนภูมิภาค  องอาจ ทองพิทักษ์สกุล

วันก่อน อาจารย์ชำนาญ จันทร์เรือง พูดและเสนอเรื่องการยกเลิกราชการส่วนภูมิภาค ซึ่งความจริงท่านได้พูดและเสนอเรื่องนี้มานานแล้ว

แต่ก็ยังไม่มีความพยายามทำเรื่องนี้ให้เป็นจริงเป็นจังแต่อย่างใด

ผมอยากจะเรียนฟันธงว่า แม้เราจะมีลักษณะใกล้เคียง กล่าวคือมีการปกครองในแบบลักษณะราชการส่วนท้องถิ่นอยู่ ตามที่อธิบายไว้ แต่สิ่งที่ท่านเสนอให้ถึงขนาดจะยกเลิกราชการส่วนภูมิภาค ไม่น่าจะเกิดขึ้นในช่วงชีวิตของอาจารย์และของผม อย่างดีที่สุด คงได้เพียงเป็นจุดๆ ไป อย่างที่เกิดขึ้นที่พัทยาและที่กรุงเทพมหานครเอง อันมีลักษณะคล้ายการประนีประนอม หรือการทดลอง เพื่อประเมินว่าการปกครองในลักษณะเฉพาะอย่างนี้ ผลดี ผลเสียเป็นประการใด (แล้วตกลงว่าประเมินแล้วผลเป็นอย่างไร ใครบอกที)

พูดอย่างนี้ไม่ได้ประสงค์จะดูหมิ่นดูแคลนใคร แต่ภาพการปกครองตามลักษณะการปกครองท้องที่ที่มีมาตั้งแต่ปี 2475 นั้น เป็นเรื่องใหญ่โตมาก ที่จะเปลี่ยนแปลงได้ง่ายๆ โดยเฉพาะอย่างยิ่งที่จะเป็นดำริของพรรคการเมือง

ผมคิดว่าตำแหน่งและภาพลักษณ์ของข้าราชการที่ส่วนกลางส่งไปยังราชการส่วนภูมิภาค เป็นภาพที่ฝังรากลึกในวิถีชีวิตของคนเป็นจำนวนมาก ขนาดตำแหน่งต่างๆ ในระดับราชการส่วนท้องถิ่น ผู้คนยังถือเป็นหน้าตาและศักดิ์ศรีกันอยู่ไม่น้อย หากมีการยกเลิกข้าราชการในส่วนภูมิภาค แล้วกลับเป็นเรื่องการเลือกตั้งท้องถิ่นในระดับราชการส่วนท้องถิ่น ผมเกรงว่าเหล่าข้าราชการเองจะเป็นผู้วิพากษ์วิจารณ์ในเชิงไม่เห็นด้วยเป็นหลัก อาจจะด้วยเหตุผลไม่อยากลงสมัครรับเลือกตั้ง หรือเหตุผลร้อยแปดพันประการ

หากมีการยกเลิกราชการส่วนภูมิภาคจริง ลักษณะที่อาจารย์ชำนาญกล่าวไว้มีความคล้ายคลึงกับมลรัฐ (state) ในสหรัฐมาก ข้อนี้ ผมคิดว่าเป็นประเด็นสำคัญของการโต้เถียงเป็นอย่างยิ่ง และจะมีการใช้คำว่าละเอียดอ่อน ในเชิงว่า ประเทศไทยเป็นรัฐเดี่ยว ไม่สามารถกระทำการดังที่อาจารย์ชำนาญกล่าวไว้ได้ เพราะอาจจะมีลักษณะคล้ายมลรัฐของสหรัฐ ของไทยมิได้เป็นเช่นนั้น และจะไม่เป็นเช่นนั้น (ขอพูดนอกเรื่องไปถึงคอคอดกระ ซึ่งผมก็คิดว่าไม่มีทางเกิดขึ้นได้ โอกาสหน้าคงได้อภิปรายกันในเรื่องนี้โดยเฉพาะ)

อนึ่ง กฎหมายเรื่องระเบียงเศรษฐกิจภาคตะวันออก น่าจะมีลักษณะพิเศษมาก ถึงจะควบคุมโดยส่วนกลาง แต่ก็คงให้มีอำนาจกันในลักษณะหนึ่ง และนี่เองก็จะเป็นลักษณะของการประนีประนอมกันในอีกรูปแบบหนึ่ง เพียงแต่เน้นไปในทางธุรกิจมากกว่าเท่านั้น

เรื่องสำคัญอีกประการหนึ่งที่เราได้ยินมาทุกยุคทุกสมัยคือ มีการพูดว่าคนท้องถิ่นเองไม่พร้อม หรือพร้อมหรือยัง ถามว่ามีการทำวิจัยในเรื่องนี้เพียงใด อะไรจะเป็นตัวบ่งชี้ว่าคนท้องถิ่นพร้อมหรือไม่พร้อม และอะไรที่เรียกว่าเป็นความพร้อม ก่อนหน้าที่เมืองพัทยาจะมีรูปแบบการปกครองแบบนี้ มีปัจจัยหรือตัวบ่งชี้อะไรแสดงให้เห็นว่าพัทยาต้องปกครองแบบนี้ แล้วทำไมภูเก็ตจึงปกครองแบบนี้บ้างไม่ได้บ้าง เนื่องจากมีลักษณะร่วมที่คล้ายกันอยู่หลายประการ

ผมคิดว่า กรอบความคิด (mindset) เรื่องความเป็นรัฐเดี่ยวประการหนึ่ง ความมีศักดิ์ศรี มีหน้ามีตา มีตำแหน่งแห่งที่ของความเป็นบุคคลในเครื่องแบบอีกประการหนึ่ง แค่สองข้อนี้ก็ไม่อาจทำให้ข้อเสนอของอาจารย์ชำนาญเป็นจริงเป็นจังขึ้นมาได้ แม้ว่าผมเองเป็นคนหนึ่งที่เห็นด้วยกับอาจารย์เต็มที่ก็ตาม

 โดย... องอาจ ทองพิทักษ์สกุล