เห็นความจริงที่เป็นจริงก่อนตัดสินใจ

คนเห็นความจริงที่เป็นจริง ต้องเห็นบ้านหลังหนึ่งที่มีประตูหน้าต่างกี่บาน ประตูอยู่ตรงไหน หน้าต่างอยู่ตรงไหน โดยเป็นบ้านสร้างจากปูน จากคอนกรีต 

การเห็นความจริงที่ยังไม่เป็นความจริงนี่แหละที่นำไปสู่สารพัดปัญหาที่เกิดขึ้นตามมา จากการทำ จากการตัดสินใจบนพื้นฐานของความไม่เป็นจริง

ถ้าเราเห็นแค่รายละเอียดส่วนใดส่วนหนึ่งของเรื่องนั้น เราตัดสินใจในเรื่องนั้นได้อย่างจำกัด 

ถ้าเห็นแค่วัสดุ เห็นแค่ทอง เห็นแค่ปูน เราบอกไม่ได้ว่าทอง หรือปูนนั้นเป็นส่วนประกอบของอะไร เมื่อไม่ทราบแน่ชัดว่าที่เห็นนั้นเป็นวัสดุสำหรับทำการใด จะทำอะไร จะตัดสินใจอะไร ก็เป็นเพียงการเดาสุ่มไปเรื่อย ๆ เห็นว่าวัสดุที่พบนั้นคือทองคำ ถามว่าแล้วจะทำอะไรต่อไป ตอบได้แค่ว่าถ้าอยากได้ คงต้องหาเงินมาเยอะกว่าการที่เห็นวัสดุเป็นปูน ซึ่งอาจจะจริงถ้าปูน กับทองที่เห็นนั้นมีปริมาณเท่าๆ กัน แต่ไม่เป็นจริง ถ้าทองที่เห็นเป็นแค่ส่วนประกอบของสร้อยแค่สลึงเดียว แต่ปูนที่เห็นเป็นส่วนหนึ่งของอาคารสูง 3-4 ชั้น

ถ้าเห็นวัสดุแล้วว่าเป็นอะไร ต้องเห็นในภาพรวมต่อไปว่าวัสดุนั้นเป็นส่วนประกอบของสิ่งใด 

ถ้าเห็นว่าปูนนั้นเป็นส่วนหนึ่งของผนังเล็กๆ กว้างยาวไม่กี่เมตร ในขณะที่ทองที่เห็นนั้นเป็นส่วนหนึ่งของสายนาฬิกาเรือนหนึ่ง เราอาจตัดสินใจอย่างมั่นใจว่า ถ้าอยากได้ทองที่เห็นนั้น ต้องหาเงินมาจ่ายมากกว่าที่จะต้องจ่ายกับผนังปูนแน่ๆ เพราะเราเดาต่อไปเองว่า สายนาฬิกานั้นน่าจะอยู่กับนาฬิกายี่ห้อแพงๆ ซึ่งก็อาจจะถูกหรือผิดก็ได้ ถ้าเราไม่เห็นลึกลงไปจนถึงพื้นฐานว่าสายนาฬิกานั้นอยู่กับนาฬิกายี่ห้ออะไร ถ้าเป็นสายนาฬิกาที่ติดอยู่กับเรือนนาฬิกาที่ซื้อมาจากตลาดในเมืองจีน ก็คงเป็นแค่สายโลหะชุบทองคำ 

เราเห็นวัสดุว่าเป็นทองคำ เป็นสายนาฬิกา แต่ไม่เห็นยี่ห้อของตัวเรือนนาฬิกานั้น เราก็ยังเห็นความจริงที่ไม่เป็นจริงอยู่ดี เรายังต้องเดาผิดเดาถูกกับความไม่เป็นจริงนั้นต่อไป 

ดังนั้นเมื่อเห็นรายละเอียดส่วนใดส่วนหนึ่งของเรื่องนั้นแล้ว ต้องเห็นต่อไปว่ารายละเอียดนั้น เป็นส่วนประกอบหนึ่ง ของส่วนใดของเรื่องนั้น

ถ้าเราเห็นว่าสายนาฬิกานั้นเป็นสายยี่ห้ออะไร และติดอยู่กับตัวเรือนยี่ห้อดังจากยุโรป เห็นว่าปูนนั้น เป็นส่วนหนึ่งของผนัง ที่เป็นส่วนประกอบของบ้านขนาดไม่ใหญ่โตนัก คราวนี้เราอาจจะตอบได้อย่างมั่นใจว่าถ้าอยากได้ทองที่เห็นตั้งแต่แรกนั้น ต้องเตรียมเงินมากกว่าที่ต้องเตรียมไว้ซื้อปูนที่เห็นว่าเป็นวัสดุที่ใช้สร้างบ้านหลังนั้นแน่ๆ 

แต่นั่นก็ยังไม่เห็นความจริงที่ลึกลงไปถึงระดับพื้นฐาน คำตอบที่ได้ก็ยังอาจผิดไปจากความจริงที่เป็นจริงได้อีก ถ้าเห็นพื้นฐานต่อไปว่านาฬิกานั้นมีไว้แค่ให้เพื่อนฝูงหยิบยืมไปใส่ ไม่ได้มีไว้ขายแต่ประการใด หมายความว่าไม่ต้องมีเงินสักบาทก็มีสิทธิได้ใส่ทองที่เห็นนั้นไปอวดใครต่อใครได้ ในขณะที่ปูนที่เห็นนั้นเป็นส่วนหนึ่งของผนังบ้านหลังเล็กที่อยู่ใจกลางถนนวิทยุ ต้องใช้เงินมากมายกว่าที่ใช้ในการซื้อนาฬิกาสายทองคำยี่ห้อดังจากยุโรปแน่ๆ

ถ้าต้องการเห็นความจริงที่เป็นจริง ต้องพยายามให้เห็นถึงระดับพื้นฐานของเรื่องนั้น 

เห็นชัดๆ ว่าพื้นฐานเรื่องนั้นคืออะไร เรื่องนั้นทำไมต้องทำ แล้วค่อยมองหาความจริงในภาพรวมต่อไปว่าถ้าจะทำเรื่องนั้น ส่วนประกอบแต่ละส่วนเป็นอย่างไร แต่ละส่วนมีไว้เพื่ออะไร แล้วจึงลงไปดูในรายละเอียดว่าส่วนประกอบแต่ละส่วนมีรายละเอียดเป็นอย่างใด อย่ามุ่งสนใจในรายละเอียด จนละเลยความจริงในภาพรวม ละเลยใส่ใจว่าพื้นฐานที่แท้จริงของเรื่องนั้นคืออะไร เพราะการตัดสินใจใดๆ ในรายละเอียดที่ปราศจากความเข้าใจในภาพรวมของเรื่องนั้น และวินิจฉัยโดยไม่ทราบพื้นฐานของเรื่องนั้นอย่างแท้จริง 

ใครเป็นคนตัดสินใจ คนนั้นถ้าไม่โง่ ก็กำลังหลอกตัวเองอยู่เท่านั้น