นำอดีตมาเป็นจุดขาย

ความวิจิตรงดงามที่มีเพียงหนึ่งเดียวในโลก และถึงจะแม้สืบทอดต่อกันมาหลายชั่วอายุคน แต่ยังคงอยู่ได้อย่างสวยงาม ในอดีต หลายๆ ชาติต่างเคยยิ่งใหญ่ แต่ก็ไม่สามารถคงอยู่ได้ด้วยเหตุผลใดๆ ก็ตาม อย่างอินเดีย ถ้าวันนี้ยังมีมหาราชาพิธีการต่างๆ ก็คงยิ่งใหญ่ และสวยงามเหมือนกับอิตาลี อียิปต์ รัสเซีย หรือแม้กระทั่งจีน แต่พอไม่มีสถาบันพระมหากษัตริย์แล้ว ซึ่งถือเป็นว่าแหล่งสร้างสิ่งที่เรียกว่าเป็นวัฒนธรรมชั้นสูงขึ้นมา พิธีการต่างๆ ที่จะถ่ายทอดวัฒนธรรมอันยิ่งใหญ่จึงไม่มีอีกต่อไป ในโลกตอนนี้ก็คงมีญี่ปุ่น อังกฤษ และบางชาติในยุโรปเท่านั้นที่สถาบันกษัตริย์ยังคงแข็งแรง และมีวัฒนธรรมที่สืบต่อกันมายาวนาน

จะเห็นได้ว่าหลายๆ ชาตินำเรื่องราวในอดีตมาเป็นเครื่องมือดึงดูดนักท่องเที่ยวได้อย่างมหาศาล อย่างกัมพูชาก็มีนครวัดที่ยิ่งใหญ่ ที่ใครๆ ก็ต้องไปชม หรืออินเดียก็มีทัชมาฮาล วันนี้อุตสาหกรรมท่องเที่ยวเติบโตอย่างรวดเร็ว แต่แหล่งท่องเที่ยวต่างๆ ในประเทศเหล่านี้ล้วนเป็นเรื่องของสิ่งก่อสร้างมากกว่าการนำเสนอวัฒนธรรม ประเทศที่นำวัฒนธรรมมาเป็นจุดขายได้โดดเด่นที่สุดน่าจะเป็นญี่ปุ่น เวลาเราไปญี่ปุ่นเราไม่ได้เห็นสิ่งก่อสร้างที่เป็นเอกลักษณ์ของเขาเท่านั้น แต่ประเทศเขาได้สะท้อนออกมาในเรื่องอื่นๆ ไม่ว่าจะเป็นการแต่งตัวของผู้คน การโค้งคำนับแบบญี่ปุ่น หรือการนำเสนอวัฒนธรรมผ่านการชงชาแบบญี่ปุ่นทั้งๆ ที่ก็เป็นแค่ชาธรรมดา แต่พอมานำเสนอให้ดูมีพิธีรีตองก็ทำให้น่าดูมากยิ่งขึ้น แถมยังสร้างมูลค่าให้ชาจนเราต้องซื้อกลับไปอีก

ผมได้พบนักธุรกิจชาวเมียนมาคนหนึ่งที่เขาได้ชมพระราชพิธีถวายพระเพลิงพระบรมศพในหลวงรัชกาลที่ 9 เขารู้สึกชื่นชม และอิจฉาที่ประเทศเรายังคงรักษาวัฒนธรรมของชาติได้อย่างดีเยี่ยม และมันทำให้เขารู้สึกว่าชนชาติไทยยิ่งใหญ่กว่าที่เขาเคยรู้จักมา เมียนมาเองเคยมีสถาบันกษัตริย์ แต่ก็ถูกอังกฤษรุกเข้ามาทำลายสถาบันกษัตริย์ไปหมด จนไม่เหลือแม้กระทั่งพระบรมมหาราชวังสักแห่ง และที่มีอยู่ 3 แห่งทุกวันนี้ก็เป็นการสร้างขึ้นมาใหม่ทั้งนั้น หลายคนคงพอทราบว่าในอดีตพม่าเคยยิ่งใหญ่ขนาดไหน แต่เมื่อไม่มีสถาบันพระมหากษัตริย์แล้ว วัฒนธรรมที่เราได้เห็นจากคนเมียนมาจึงเป็นเพียงแค่วัฒนธรรมแบบชาวบ้านเท่านั้น อย่างฝรั่งเศส อังกฤษ รัสเซีย ก็มีวังเก่ามากมายที่สร้างขึ้นมาด้วยสถาบันพระมหากษัตริย์ แต่พอฝรั่งเศสไม่มีสถาบันพระมหากษัตริย์ จารีตประเพณีที่สวยงามก็กลายเป็นสิ่งที่อยู่ในมิวเซียม หรือในหนังสือหมด อย่างประเพณีทูตถวายอักษรสาส์นตราตั้งของทูตไทยในอังกฤษที่ส่งรถม้าแบบโบราณมารับท่านเอกอัคราชทูตไทยจากบ้านพักไปยังพระราชวัง นั่นก็เป็นเพราะอังกฤษยังคงมีระบบกษัตริย์อยู่

แม้ในมุมหนึ่ง เราต้องนำเทคโนโลยี ความคิดสร้างสรรค์ มาสร้างเศรษฐกิจใหม่เพื่อก้าวตามให้ทันประเทศอื่นๆ แต่สิ่งหนึ่งที่เราไม่ควรมองข้ามไป คือขนบธรรมเนียมอันเก่าแก่ของเราที่ไม่ใช่แค่เก็บเอาไว้เล่าต่อกันไปเพียงอย่างเดียว แต่เราควรเอากลับมาทำให้มีชีวิตอีกครั้ง นำความคิดสร้างสรรค์มาเพิ่มเติมสักเล็กน้อยให้น่าดูน่าสนใจมากยิ่งขึ้น ให้เหมาะกับวิถีชีวิตที่เปลี่ยนไป นี่แหละครับ คือการสร้างประเทศไทยให้มีความแตกต่าง และดูยิ่งใหญ่ในความรู้สึกของคนต่างชาติครับ