เปลี่ยนก่อน...สำเร็จก่อน

จากเดิมที่โปรแกรมคอมพิวเตอร์รุ่นเก่าจะบันทึกข้อมูลวันเดือนปีด้วย 2 หลักสุดท้ายของปี ค.ศ. เท่านั้น เมื่อเปลี่ยนผ่านศตวรรษ ปี 00 ที่คอมพิวเตอร์บันทึกจึงอาจถูกตีความผิดว่าเป็นปี 1900 แทนที่จะเป็นปี 2000

ผลกระทบที่อาจเกิดขึ้นมีผู้เชี่ยวชาญมากมายสร้างภาพไว้จนน่ากลัวเกินจริง นับตั้งแต่ระบบสาธารณูปโภคขั้นพื้นฐานผิดพลาด ประชาชนจะขาดน้ำขาดไฟ ไปจนถึงธนาคารและสถาบันการเงินก็อาจเกิดระบบขัดข้องจนลูกค้าอาจถอนเงินออกมาไม่ได้

บริษัททั่วโลกรวมทั้งบ้านเราจึงใช้งบประมาณด้านไอทีมหาศาลเพื่อตรวจสอบระบบ และเตรียมรับมือกับความผิดพลาดที่เกิดจากโปรแกรมเก่า ๆ กันอย่างโกลาหล ธนาคารจึงยกเครื่องระบบไอทีครั้งใหญ่ เพื่อลดความเสี่ยงที่อาจเกิดขึ้น

แม้จะไม่มีอะไรเกิดขึ้น แต่นับจากวันนั้นโลกธุรกิจที่ใช้ไอทีเป็นตัวนำก็เปลี่ยนแปลงไปจนไม่เหมือนก่อนยุค Y2K อีกต่อไป ช่วงสิบปีที่ผ่านมามีเหตุการณ์สำคัญ ๆ ที่มีไอทีเป็นองค์ประกอบสำคัญก่อให้เกิดการเปลี่ยนแปลงรุนแรงมากกว่า Y2K เสียอีก และที่สำคัญในยุคก่อนนั้นแม้ไอทีจะมีการเปลี่ยนแปลงสูง แต่ผลกระทบกับสังคมส่วนใหญ่ยังมี ไม่มากนัก เพราะการแพร่หลายของเทคโนโลยีจะเริ่มจากภาคธุรกิจก่อน กว่าที่เทคโนโลยีจะสร้างความเปลี่ยนแปลงกับคนทั่วไปก็มักจะกินเวลานานหลายปี

แต่มาถึงวันนี้ ผลที่เกิดขึ้นกับการเปลี่ยนแปลงทางเทคโนโลยีแทบจะเกิดขึ้นในทันทีหลังจากมีสิ่งใหม่ ๆ เกิดขึ้น โลกธุรกิจจึงดูเหมือนหยุดไม่ได้แม้แต่วินาทีเดียวเพราะมีการเปลี่ยนแปลงที่ทำให้เราต้องเรียนรู้สิ่งใหม่ ๆ ตลอดเวลา

บทบาทของผู้นำ ผู้บริหาร และเจ้าของธุรกิจในทุกวันนี้จึงไม่ได้อยู่ที่การปรับตัวและเปลี่ยนแปลงแค่เพียงผู้เดียว แต่ต้องดึงให้ทั้งองค์กรมองเห็นความจำเป็นและลุกขึ้นมาเปลี่ยนแปลงไปด้วยกัน เพราะหากมีแต่หัวนำ หางไม่ขยับการเปลี่ยนแปลงก็ไม่มีทางเกิด

อย่าได้หลงคิดว่าองค์กรของเราเป็นผู้นำ เป็นเจ้าตลาดที่ครองส่วนแบ่งมากที่สุด มีรายได้หรือมีผลกำไรมากที่สุด เพราะเมื่อการเปลี่ยนแปลงมาถึงความเป็นเจ้าตลาดที่มีอยู่อาจไม่มีความหมายอะไรเลย ตัวอย่าง ที่ยกใน คอลัมน์ Think out of The Box ฉบับที่แล้วคือเจ้าตลาดของวงการโทรทัศน์เมืองไทยคือช่อง 7 สีที่ขับเคี่ยวแย่งป้องกันตำแหน่งแชมป์กับช่อง 3 ที่เบียดเข้ามาครองเรทติ้งในเขตเมืองหลวง

แต่เมื่อโทรทัศน์ดิจิทัลมาถึง พร้อมกับกระแสการเปลี่ยนพฤติกรรมของคนรุ่นใหม่ที่แทบจะไม่ดูโทรทัศน์แต่ไปเสพสาระผ่านทางทีวีออนไลน์แทน รายได้ของอุตสาหกรรมโฆษณาโทรทัศน์ทั้งระบบจึงตกลงอย่างไม่มีใครคาดคิดแม้แต่แชมป์และรองแชมป์เก่าก็ตาม

การเรียนรู้สิ่งใหม่ ๆ จึงเป็นสิ่งแรกที่ทุกคนในองค์กรต้องฝึกให้เป็นนิสัย และเมื่อรู้แล้วก็ต้องเปลี่ยนแปลงตัวเองอย่างทันท่วงที เพราะการชิงเปลี่ยนก่อนหมายถึงโอกาสได้นำผู้อื่น แต่การรอดูสถานการณ์และค่อยเปลี่ยนตามคนอื่นจะทำให้เราต้องเป็นเพียงผู้ตามตลอดไป การเปลี่ยนแปลงจะเกิดขึ้นเมื่อเราเรียนรู้สิ่งใหม่ที่เกิดขึ้นอย่างถ่องแท้ และมีความสามารถที่จะเปลี่ยนแปลงได้ทั้งตัวเราเองและสิ่งแวดล้อมภายนอก

ผมเองมีหลายธุรกิจที่ได้เรียนรู้และเล็งเห็นว่าจะก่อให้เกิดการเปลี่ยนแปลงและเป็นโอกาสทางธุรกิจได้ แต่สภาพแวดล้อมภายนอกไม่เอื้อจนทำให้ธุรกิจเกิดขึ้นไม่ได้ในเวลานั้น ดังนั้นการเปลี่ยนแปลงที่รวดเร็วเกินไปจึงอาจส่งผลลบได้เช่นกัน