น้อมนำศาสตร์พระราชา พัฒนาหมู่บ้านอุตสาหกรรมสร้างสรรค์ ***
การเรียนรู้ตามรอยพระยุคลบาทในการน้อมนำแนวพระราชดำริ พระราชกรณียกิจ พระราชจริยวัตร ตลอดจนพระบรมราโชวาท
ในพระบาทสมเด็จพระปรมินทรมหาภูมิพลอดุลยเดช มาใช้เป็นแนวทางพัฒนาคนในชุมชน เป็นไปตามหลักการที่พระองค์ทรงตรัสว่า “ต้องระเบิดจากข้างใน” หมายถึงมุ่งการพัฒนาเพื่อสร้างความเข้มแข็งให้คนและครอบครัวในชุมชนให้มีความพร้อมก่อนจะออกมาสู่สังคมภายนอก
ขณะที่รัฐบาลมีนโยบายขับเคลื่อนยุทธศาสตร์ประเทศไทย 4.0 ซึ่งจะต้องปรับเปลี่ยนโครงสร้างเศรษฐกิจที่เน้นการใช้แรงงานและมีมูลค่าเพิ่มต่ำไปสู่เศรษฐกิจที่ขับเคลื่อนบนพื้นฐานความรู้และนวัตกรรมที่สร้างมูลค่าเพิ่ม
กระทรวงอุตสาหกรรม จึงได้น้อมนำแนวทางพระราชดำริดังกล่าวมาเป็นหัวใจในการขับเคลื่อนโครงการหมู่บ้านอุตสาหกรรมสร้างสรรค์ (Creative Industry Village : CIV) โดยใช้เสน่ห์ของท้องถิ่นในการขับเคลื่อนเศรษฐกิจชุมชนโดยไม่เน้นกำไรในระยะสั้น แต่มองไปถึงการเติบโตแบบยั่งยืน
เป็นไปตามหลัก 7 ประการ คือใช้เทคโนโยลีที่เหมาะสม มีขนาดผลิตที่เหมาะสมสอดคล้องกับความสามารถในการบริหารจัดการ มีความซื่อสัตย์สุจริตในการประกอบการไม่เอารัดเอาเปรียบผู้บริโภค เน้นการกระจายความเสี่ยงด้วยการสร้างผลิตภัณฑ์ที่หลากหลาย เน้นการบริหารความเสี่ยงต่ำโดยเฉพาะไม่ก่อหนี้จนเกินขีดความสามารถในการจัดการ
โดยกระทรวงอุตสาหกรรมได้คัดเลือกหมู่บ้านอุตสาหกรรมสร้างสรรค์ต้นแบบ 9 ชุมชน ในปี2560 ในการก้าวเดิน“ตามรอยพ่อ”
น้อมนำศาสตร์พระราชาพัฒนาหมู่บ้านอุตสาหกรรมสร้างสรรค์
0 โครงการพระราชดำริอ่างเก็บน้ำแม่ผาแหน ต.ออนใต้ อ.สันกำแพง จ.เชียงใหม่: มีราษฎรกว่า 6,000 คน ได้รับผลประโยชน์จากอ่างเก็บน้ำ ทั้งเพื่ออุปโภคและบริโภคการเกษตรและการปศุสัตว์ ชุมชนออนใต้น้อมนำการเกษตรแบบพอเพียงมาใช้ในการดำรงชีวิตได้อย่างราบรื่นมีความสุขมาจนถึงทุกวันนี้
พระองค์ทรงรับสั่งว่า“น้ำคือชีวิต” หลักสำคัญคือต้องมีน้ำบริโภค มีน้ำใช้ มีน้ำเพื่อการเพาะปลูก เพราะว่าชีวิตอยู่ที่นั่นถ้ามีน้ำคนอยู่ได้ ถ้าไม่มีน้ำคนอยู่ไม่ได้...
กระทรวงอุตสาหกรรม ได้น้อมนำพระราชดำรัส มาพัฒนาชุมชนให้ก้าวไปสู่ความยั่งยืน ด้วยการสร้างคนก่อนสร้างงาน และนำการพัฒนาตามปรัชญาเศรษฐกิจพอเพียงมาใช้ต่อสู่กับความยากจนและส่งเสริมให้ประชาชนอยู่ดีกินดี
0 บ้านเชียง: ย้อนไปกว่า 40 ปีที่แล้ว ในหลวงรัชกาลที่ 9 เสด็จฯ บ้านเชียง อ.หนองหาน จ.อุดรธานี เพื่อทอดพระเนตรหลุมขุดดินที่บ้านของนายพจน์ มนตรีพิทักษ์ ที่ยกที่ดินให้กับกรมศิลปากรเข้ามาขุดค้นโบราณวัตถุ ก่อนที่จะเสด็จฯ กลับ ทรงรับสั่งว่า “ต่อไปนี้คนบ้านเชียงควรจะดูแลสมบัติโบราณวัตถุไว้ อย่าให้ใครเข้ามาขโมยเข้ามาลักลอบขุดเอาไป ให้คนบ้านเชียงดูแลรักษาโบราณวัตถุสมบัติล้ำค่าเหล่านี้ไว้"
ทำให้ชาวบ้านหันกลับมาอนุรักษ์หวงแหนสมบัติล้ำค่า จนบ้านเชียงได้รับการขึ้นทะเบียนเป็นมรดกโลกในปี2535 เป็นที่รู้จักของคนทั่วโลกและมีนักท่องเที่ยวมาเยี่ยมชมจำนวนมาก
กระทรวงอุตสาหกรรม ได้น้อมนำพระราชดำริพัฒนาหมู่บ้านอุตสาหกรรมสร้างสรรค์ให้เป็นแหล่งท่องเที่ยวแห่งการเรียนรู้ ให้มีอาคารศูนย์กลางชุมชนจำหน่ายสินค้าที่ระลึก จุดแสดงศิลปวัฒนธรรม สาธิตวิสาหกิจชุมชนต่างๆ ตลอดจนการให้บริการการท่องเที่ยว นับเป็นอุตสาหกรรมสำคัญที่สามารถสร้างรายได้ให้ชุมชน
0 บ้านนาต้นจั่น จ.สุโขทัย: เป็นตัวอย่างหมู่บ้านแห่งความสุข ภายใต้การนำหลักปรัชญาเศรษฐกิจพอเพียงน้อมนำพระราชดำริมาเป็นพลังต่อสู้ทุกอุปสรรค หล่อหลอมดวงใจชาวบ้านเข้าด้วยกันด้วยคำสอน และร่วมปฏิบัติตามหลักศาสตร์พระราชาง่ายๆ ที่คนในชุมชนทำได้ คือยึดหลักประหยัดตัดทอนค่าใช้จ่ายที่ไม่จำเป็นในทุกด้าน ลดละความฟุ่มเฟือย ประกอบอาชีพด้วยความสุจริต ละเลิกการแก่งแย่งผลประโยชน์ อยู่กินอย่างเอื้ออาทร
จึงได้มีการทำกิจกรรมเรียนรู้วิถีชีวิตชุมชน ชมสวนผลไม้และท้องทุ่ง และกิจกรรมหนึ่งที่นักท่องเที่ยวจะชอบมากคือการเรียนรู้การทำผ้าหมักโคลนผลิตภัณฑ์ขึ้นชื่อของบ้านนาต้นจั่น
0 บ้านน้ำเกี๋ยน จ.น่าน: เป็นชุมชนแห่งการเรียนรู้ เรียกกันว่าชุมชนชีววิถี น้อมนำยุทธศาสตร์หลัก “บวร” 3 ประสานเพื่อประโยชน์แก่คนในพื้นที่ทุกฝ่าย คือ บ้าน วัด โรงเรียน และหน่วยราชการ การดำเนินงานตามหลักปรัชญาเศรษฐกิจพอเพียงด้วย“เกษตรทฤษฎีใหม่” ที่เริ่มจากการบริหารจัดการที่ดินและน้ำขนาดเล็กให้เกิดประโยชน์สูงสุด
กระทรวงอุตสาหกรรม ได้ขยายการท่องเที่ยววิถีชุมชนแนวอนุรักษ์ให้นักท่องเที่ยวได้รู้จักวิถีท้องถิ่น เรียนรู้เกี่ยวกับพืชสมุนไพร จากสวนสมุนไพรพื้นบ้านที่มีอยู่ ซึ่งนักท่องเที่ยวให้ความสนใจ ทำให้เกิดรายได้สู่ชุมชน
0 ชุมชนปากน้ำประแส จ.จันทบุรี: มีการน้อมนำศาสตร์พระราชาสู่การพัฒนาที่ยั่งยืน ด้วยการสร้างการเรียนรู้ให้ชาวชุมชนด้วยการขับเคลื่อนการพัฒนาที่ยั่งยืนของชุมชนต่อสู้กับปัญหาความยากจน และปกป้องทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อมในท้องถิ่น เป็นการพัฒนาคน ให้รู้รักสามัคคีตามรอยพ่อสอน
ชุมชนบ้านปากน้ำประแสเป็นบ้านตัวอย่างที่ดีในการพัฒนาชุมชนอย่างยั่งยืนตามแนวทางพระราชดำริเศรษฐกิจพอเพียง
การพัฒนาชุมชนปากน้ำประแสให้เป็นแหล่งท่องเที่ยวที่รักษาไว้ซึ่งวิถีชีวิตและวัฒนธรรมท้องถิ่น คำนึงถึงความรับผิดชอบต่อสังคม อนุรักษ์ทรัพยากรธรรมชาติ ควบคู่ไปกับการพัฒนาผลิตภัณฑ์และแหล่งท่องเที่ยว ทำให้ชุมชนเกิดความเข้มแข็งและยั่งยืน
0 ชุมชนเกาะเกร็ด: ในยุคปัจจุบันการท่องเที่ยวได้พัฒนามากขึ้น ด้วยความโดดเด่นเรื่องวัฒนธรรมที่ ชาวชุมชนร่วมกันอนุรักษ์ให้คงสืบทอดรุ่นสู่รุ่น กลายเป็น“การท่องเที่ยวเชิงวัฒนธรรม” ด้วยวิถีชีวิตชุมชนริมน้ำ รักษาไว้ซึ่งแหล่งโบราณสถาน ความเป็นอยู่ที่เรียบง่าย ซึ่งถือเป็นการพัฒนาที่ยั่งยืนและเกิดจากชุมชนที่เข้มแข็งตามแนวทาง “เศรษฐกิจพอเพียง” ผนวกกับอาชีพท้องถิ่นเป็นเครื่องปั้นดินเผาที่มีชื่อเสียงมาก
ปัจจุบันเกาะเกร็ดกำลังพัฒนาสู่การท่องเที่ยวเชิงเกษตร เป็นกิจกรรมที่สร้างรายได้ดี สินค้าขายได้ราคา โดยเฉพาะนักท่องเที่ยวต่างชาติจะชอบมากๆ
พื้นที่เกาะเกร็ดมีเพียง 4 ตารางกิโลเมตร แต่เต็มไปด้วยวิถีชีวิตและภูมิปัญญาท้องถิ่น ที่นับได้ว่าชุมชนเกาะเกร็ดคือชุมชนต้นแบบเพื่อทุกคนทั้งคนพิการและทุกคนในสังคมสามารถดำรงชีวิตและเดินทางได้อย่างอิสระ สะดวก ปลอดภัย
0 บ้านศาลาดิน ต.มหาสวัสดิ์ อ.พุทธมณฑล จ.นครปฐม: เป็นพิพิธภัณฑ์ธรรมชาติจัดการน้ำชุมชนตามแนวพระราชดำริ ซึ่งเกิดจากความเข้าใจของชุมชนที่เรียนรู้ถึงการอยู่ร่วมกันของ ดิน น้ำ ลม ไฟ อันเป็นสมบัติสำคัญของชุมชนที่จะต้องร่วมผนึกกำลังบริหารจัดการอย่างไรให้เกิดประโยชน์สูงสุด โดยน้อมนำ แนวพระราชดำริของพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่รัชกาลที่ 9 มาเป็นกรอบแนวคิดในการแก้ปัญหา ที่มีกรอบมีกระบวนการดำเนินงานที่ชัดเจน และความเข้มแข็งของชุมชนที่ทำให้ก้าวไปสู่ความสำเร็จ
“คลองมหาสวัสดิ์” หรือชาวชุมชนเรียกกันว่าคลองขุดเป็นคลองประวัติศาสตร์ ที่ชาวบ้านร่วมกันสร้างชุมชนเพื่อการท่อง กระจายรายได้สู่ท้องถิ่น เป็นหมู่บ้านท่องเที่ยวแห่งความพอเพียงสืบทอดพระมหากรุณาธิคุณของในหลวงรัชกาลที่ 9 ด้วยศาสตร์พระราชา
ในการพัฒนาชุมชนให้ดำเนินไปในทางสายกลาง มีความพอเพียง รวมถึงความจำเป็นที่จะต้องมีระบบภูมิคุ้มกันในชุมชนที่ดีต่อการมีผลกระทบใดๆ อันเกิดจากการเปลี่ยนแปลงทั้งภายนอกและภายใน ซึ่งต้องอาศัยความรอบรู้ ความรอบคอบ และความระมัดระวัง ในการนำวิชาต่างๆ มาใช้ในการวางแผนและดำเนินการทุกขั้นตอน
ที่สำคัญที่ทำให้ชุมชนบ้านศาลาดินดำเนินวิถีชีวิตมาถึง ณ ปัจจุบันด้วยความสุข เรียกว่า “เทิดด้วยทำ” นั่นคือ การน้อมนำพระราชดำริของในหลวงรัชกาลที่ 9 มาสานงานพัฒนาและอนุรักษ์ทรัพยากรดิน น้ำ ป่าและสิ่งแวดล้อม
///
*** น้อมนำศาสตร์พระราชา พัฒนาหมู่บ้านอุตสาหกรรมสร้างสรรค์ (Creative Industry Village : CIV)
โดย...ปัญญา สวาสดิ์พรรณ
