ผลการเลือกตั้งในโลกเป็นผลพวงของความเหลื่อมล้ำ

สัปดาห์ที่ผ่านมา ดิฉันได้มีโอกาสไปฟังศาสตราจารย์โจเซฟ สติกลิทซ์ (Joseph Stiglitz) วัย 74 ปี เจ้าของรางวัลโนเบิล สาขาเศรษฐศาสตร์ ในปี 2001 ผู้เคยดำรงตำแหน่งรองประธานอาวุโส และหัวหน้าคณะนักเศรษฐศาสตร์ (Chief Economist) ของธนาคารโลก บรรยายให้กับศิษย์เก่าของมหาวิทยาลัยโคลัมเบีย ในภูมิภาคเอเชียฟังแบบสดๆ ความจริงท่านจะมาบรรยายด้วยตัวเอง แต่เกิดติดธุระกะทันหัน จึงบรรยายแบบผ่านวิดีโอ ซึ่งแม้จะตื่นเต้นน้อยกว่าบรรยายแบบเห็นตัวจริง แต่ก็ยังได้เนื้อหาสาระเหมือนกันค่ะ

ดิฉันขอนำบางส่วนของการบรรยายของท่าน มาฝากให้ท่านผู้อ่านคิด โดยขอยกตัวอย่างประกอบเพื่อความเข้าใจ ซึ่งบางตัวอย่างท่านก็ไม่ได้บรรยายโดยตรง แต่ดิฉันขยายความและเพิ่มความเห็นส่วนตัวเข้าไปด้วยค่ะ

ท่านอาจารย์เล่าถึงเรื่องเศรษฐกิจโลก เศรษฐกิจสหรัฐ และภาพรวมทางเศรษฐกิจอื่นๆทั่วไปซึ่งดิฉันจะไม่ขอกล่าวในที่นี้ เพราะท่านมองคล้ายๆกับนักเศรษฐศาสตร์ท่านอื่นๆ และท่านได้แฝงความกังวลในการที่ตลาดหุ้นของสหรัฐและทั่วโลก ได้ประเมินความเสี่ยงที่จะมีจากผลของความไม่แน่นอน ซึ่งเกิดจากการที่ประธานาธิบดีทรัมป์ไม่สามารถทำตามนโยบายที่ให้ไว้ในตอนหาเสียงได้ ต่ำกว่าที่ควรจะเป็น

แปลเป็นภาษาง่ายๆก็คือ ตลาดหุ้นของสหรัฐในตอนนี้ไม่ได้สนใจว่าการเมืองอาจส่งผลลบต่อเศรษฐกิจได้ในอนาคต

สิ่งที่ดิฉันสนใจมากที่สุดในการบรรยายคือการที่ท่านกล่าวว่า ใน 30 ปีที่ผ่านมา ความมั่งคั่งได้กระจุกอยู่ในคนกลุ่มน้อย และคนก็กล่าวหาว่า “โลกาภิวัฒน์” คือสาเหตุหลักของความเหลื่อมล้ำ โดยเฉพาะอย่างยิ่งในสหรัฐอเมริกา ที่คน 90% ล่างของความมั่งคั่ง แทบจะไม่มีความมั่งคั่งเพิ่มขึ้นเท่าไรเลยใน 30 ปี และกลุ่มคนที่เรียนต่ำกว่าระดับปริญญาเป็นกลุ่มคนที่ถูกกระทบมากที่สุด (เพราะความมั่งคั่งลดลง ดิฉันมีข้อมูลว่ารายได้ที่แท้จริงเมื่อหักอัตราเงินเฟ้อของคนกลุ่มนี้ลดลงมาตลอด นั่นคือสาเหตุให้คนกลุ่มนี้เลือกประธานาธิบดีทรัมป์)

เหตุการณ์นี้เกิดขึ้นในยุโรปเช่นกัน แต่บางประเทศเกิดขึ้นน้อยกว่าบางประเทศ และท่านเปรียบเทียบให้ดูว่า ประเทศรัสเซีย เป็นประเทศที่ความเหลื่อมล้ำสูงที่สุดในโลก ตามมาด้วยอินเดีย และไทย โดยใช้ข้อมูลว่าคนรวยที่สุด 1%บนสุด มีส่วนแบ่งความมั่งคั่งเท่าใดของความมั่งคั่งรวม โดยสำหรับรัสเซีย มีส่วนแบ่ง 74.5% อินเดีย 58.4% และไทย 58%

ท่านกล่าวว่า ระบบการเมืองในโลกในปัจจุบัน ก่อให้เกิดความเหลื่อมล้ำทางเศรษฐกิจ และความเหลื่อมล้ำทางเศรษฐกิจนี้ก่อให้เกิดผลของการเลือกตั้งที่เกิดขึ้นในปัจจุบัน (ทั้งในสหรัฐ และในฝรั่งเศส ได้เลือกคนที่ทำให้คนกลุ่มมั่งคั่งน้อยมีความหวังว่าจะมีการเปลี่ยนแปลง ว่าจะสามารถกระจายความมั่งคั่งให้ได้กว่างขึ้น)

โจทย์ใหญ่ของโลกคือ “ความเหลื่อมล้ำ” ที่เพิ่มขึ้นเพราะระบบทุนนิยม ดิฉันเคยเขียนบทความเรื่อง “ช่องว่างที่กว้างขึ้น” เมื่อสิบกว่าปีก่อน เพราะเห็นตัวเลขแล้วมีความเป็นห่วง และได้พยายามเขียนถึง บรรยายถึงปัญหา และพยายามให้มีกิจกรรมและสนับสนุนนโยบายในการกระจายรายได้ และลดความเหลื่อมล้ำ เช่น การจัดตั้งกิจการเพื่อสังคม การชักชวนให้องค์กรธุรกิจใส่ใจที่จะรับผิดชอบต่อสังคมเพิ่มขึ้น

ศาสตราจารย์สติกลิทซ์ ได้กล่าวถึงเครื่องมือในการลดความเหลื่อมล้ำว่า ในปัจจุบันทำกันสองวิธีหลักๆ คือ การเพิ่มค่าแรงขั้นต่ำ และการให้บริษัทต่างๆนำหลักธรรมาภิบาลที่ดีมาใช้ เช่น การจัดสรรรายได้ใหม่ โดยแทนที่จะจ่ายค่าจ้างให้กับกลุ่มผู้บริหารระดับสูงจำนวนมาก ก็ให้นำส่วนนั้นมาแบ่งจ่ายให้กับพนักงานระดับอื่นๆ หรือการไม่ส่งเสริมให้เกิดการจ้างงานแบบพาร์ทไทม์ (ทำงานไม่เต็มเวลา) เนื่องจากพนักงานพาร์ทไทม์ไม่ได้รับสวัสดิการและผลประโยชน์เท่ากับพนักงานประจำ และหลายบริษัทใช้วิธีลดค่าใช้จ่าย โดยจ้างเฉพาะพนักงานพาร์ทไทม์ เพื่อสร้างให้ผลกำไรของบริษัทสูง

การปฏิรูปการเมืองหรือปฏิรูปเศรษฐกิจของหลายประเทศที่ไม่ประสบความสำเร็จนั้น ส่วนหนึ่งก็เพราะไม่ได้นำเอานโยบายการเติบโตแบบก้าวไปด้วยกัน (Inclusive Growth) เข้ามาเป็นส่วนหนึ่งของการปฏิรูปค่ะ

ดิฉันเคยเขียนถึงเรื่อง “โลกของการก้าวไปด้วยกัน” ไปแล้วในกรุงเทพธุรกิจ ฉบับวันที่ 5, 12 และ 17 พฤษภาคม 2557 ท่านลองไปค้นหาอ่านดูนะคะ

พบกันใหม่สัปดาห์หน้าค่ะ