หลงความรู้

 ความคิดดีๆ หลายเรื่องหลุดมือไปเพียงเพราะเชื่อว่าคนนั้นไม่มีความรู้ องค์กรติดกับอยู่ที่เดิม ไปพัฒนาไม่ได้ เพราะไม่เชื่อว่าคนในองค์กรมีความรู้ใหม่ๆ เพียงพอที่จะขยับตัวจากวิธีทำงานแบบเดิมๆ ไปสู่วิธีใหม่ที่ก้าวไกลกว่า องค์กรต้องเดินถอยหลัง กลับไปตั้งต้นใหม่ครั้งแล้วครั้งเล่า เพราะปักใจเชื่ออยู่อย่างเดียวว่าคนในองค์กรไม่พร้อมที่จะเปลี่ยนแปลง ความเชื่อบนพื้นฐานของการสบประมาทความรู้ของคนส่วนใหญ่ ทำให้ผู้บริหารสำคัญตนผิดว่าตนเองมีความรู้มากกว่าคนอื่น ๆ และใช้ความเชื่อบนความรู้ของตนเองกำหนดทิศทางที่จะขับเคลื่อนองค์กรไปข้างหน้า นำไปสู่การบริหารจัดการในรูปแบบที่ใครเห็นใครก็ว่าแปลก และมักลงเอยด้วยความล้มเหลว หรือความทดถอยขององค์กรนั้้น ซึ่งแปลกแต่จริงว่าผู้บริหารที่สบประมาทความรู้ของพนักงานกลับไม่รู้ว่าที่ความล้มเหลวเพราะตนเอง คิดแต่ว่าคนอื่นอ่อนด้อยความรู้มาลวงตาตนเองว่าทุกอย่างกำลังดีวันดีคืน การสบประมาทความรู้ของคนอื่นจึงนำไปสู่ความล้มเหลว มากกว่าความสำเร็จ

ถ้าเรามองเรื่องใดเรื่องหนึ่งเพียงจุดใดจุดหนึ่งในเรื่องนั้น บนความเชื่อว่ายิ่งได้สาระเกี่ยวกับจุดนั้นมากเท่าใด เราเชื่อว่าจะตัดสินใจได้ถูกต้องมากขึ้น เมื่อได้สาระมากขึ้นในส่วนที่เกี่ยวกับจุดนั้น ความมั่นใจในการตัดสินใจจะเพิ่มมากยิ่งขึ้นไปอีก ได้สาระเกี่ยวกับงาช้างมากเท่าใด ความเชื่อว่าสามารถบอกสีช้างได้ถูกต้องก็มีมากขึ้นเท่านั้น ความมั่นใจนี้ทำให้ละเลยความรู้ของคนอื่น สาระความรู้เฉพาะจุด เฉพาะเรื่อง ที่ขาดบูรณาการกับสาระในส่วนอื่น ๆ ทำให้ตอบอย่างมัั่นใจว่าช้างต้องสีขาว โดยไม่สนใจว่าคนอื่นก็มองเห็นช้างเหมือนกัน ใครบอกว่าช้างที่เห็นไม่ใช่สีขาว ก็สบประมาทไปว่าไม่รู้จริงเรื่องช้าง การเสาะหาสาระของส่วนใดส่วนหนึ่งมากจนกระทั่งละเลยสาระในส่วนอื่น เกิดขึ้นได้ง่าย หากคนนั้นเชื่อว่ารอบตัวไม่มีใครรู้เรื่องนี้ดีกว่าตัวฉัน การตัดสินใจโดยใช้สาระเพียงส่วนใดส่วนหนึ่งเป็นสำคัญ ในขณะที่ละเลยส่วนอื่นๆ ที่คนอื่นเห็น คนอื่นทราบ มักทำให้องค์กรยำ่อยู่กับที่ เดินหน้าไปไหนไม่ได้ เพราะผู้บริหารปักใจอยู่ที่เดียว ยิ่งพัฒนายิ่งสร้างปัญหา เพราะเรื่องเล็กไปบังเรื่องใหญ่ งาช้างบังช้างทั้งตัว

เพียงแค่เปิดใจยอมรับสักนิดว่าคนอื่นก็รู้ คนอื่นก็มีสาระสำคัญ อาการจดจ่อที่จุดใดจุดหนึ่งมากเกินไปจะลดลงอย่างทันตาเห็น ถ้ายอมเชื่อว่าคนที่มองเห็นช้างส่วนอื่น แต่ไม่มองงา ไม่ใช่คนด้อยความรู้ คนที่มองไม่เห็นเหมือนที่เราเห็นไม่ใช่คนไร้ความรู้ เพียงแต่เขารู้ในส่วนที่เราละเลยต่างหาก เราจะเห็นช้างทั้งตัวจากการบูรณาการความรู้เกี่ยวกับช้างจากหลายมุมมอง หยุดเจาะลึกเรื่องงา แล้วลองฟังเรื่องหาง เรื่องหูจากคนอื่นบ้าง แม้เขาจะอธิบายวกวนจนแทบไม่รู้เรื่องบ้าง ไม่อธิบายตามหนทางของเราบ้าง รับสาระจากเขามาผสมกับที่เรารู้เราเห็น ภาพลวงตาว่าช้างสีขาวจะหายไป อาจจะเห็นรายละเอียดของงาช้างด้อยลงไปบ้าง แต่ก็แลกกับการเห็นช้างทั้งตัว บางส่วนชัดบ้างไม่ชัดบ้าง แต่ก็พอเพียงที่ทำให้เห็นช้างทั้งตัว ลดการเจาะลึกในบางประเด็นที่เป็นปัญหาในองค์กร แล้วยอมรับสาระจากคนอื่นเพิ่มเติมในประเด็นปัญหาอื่น ๆ จะช่วยให้เห็นหนทางใหม่ ๆในการขับเคลื่อนองค์กรให้หลุดจากกับดักความต่อเนื่องได้

ครูที่สบประมาทความรู้ของนักเรียน ทำลายความใผ่รู้ของนักเรียนโดยไม่ตั้งใจ เจตนาดีจากความห่วงใยว่าความรู้แค่นี้น่าจะเรียนไม่รอด เลยจัดให้เรียนในเรื่องที่นักเรียนไม่อยากเรียน ผู้บริหารที่สบประมาทความรู้ของพนักงาน สั่งการในงานที่จำเจซำ้ซาก เพราะหวังดีว่ารู้ไหนก็ทำงานนี้ได้ พนักงานเลยหมดความมุ่งมั่นทุมเท งานเก่าก็แย่เพราะเบื่อที่จะทำ งานใหม่ก็ไม่เกิด เพราะไม่มีโอกาสให้ลองทำ ผู้บริหารที่เก่งจริงต้องสามารถรักษาสมดุลในการมอบหมายงาน ระหว่างรู้แค่ไหนก็ทำได้ กับรู้อะไรบ้างที่ทำให้แตกต่างจากเดิมได้

คิดคนเดียว เพราะสบประมาทความรู้ของคนอื่นในยุคดิจิทัล เป็นความเขลาที่ไม่เพียงแต่จะทำลายตนเองให้ล้มเหลว แต่ยังทำให้ทั้งองค์กรไปไหนไม่ได้ สิบปีอยู่ที่เดิม คู่แข่งตามมาทันก็ยังเฉย จนกระทั่งคนดูทนไม่ไหวต้องออกมากระตุกให้รู้ตัว

กรุงเทพธุรกิจ