คำขู่ ‘สงครามจีน-มะกัน’ กับสมุดปกขาวใหม่ของจีน

 “สงครามระหว่างจีนกับอเมริกาอาจหลีกเลี่ยงไม่ได้ ถ้าสหรัฐยังกดดันจีนให้ยุติการก่อสร้างในทะเลจีนใต้” ได้เพียงวันเดียว รัฐบาลจีนก็ออก “สมุดปกขาวว่าด้วยยุทธศาสตร์ทางทหาร” ที่ประกาศจะขยายปฏิบัติการทหารเรือให้ออกไป “ทะเลเปิด” นอกเหนือจากลาดตระเวนชายฝั่ง

อีกทั้งปักกิ่งยังบอกว่าจะสร้างประภาคารสองแห่งสูง 50 เมตรที่หมู่เกาะสแปรต์เลย์ในบริเวณพิพาทในทะเลจีนใต้ในจังหวะเดียวกันนี้อีกด้วย

วลีที่มีความสำคัญมากใน “สมุดปกขาว” ประจำปีของจีนชุดนี้คือคำว่า “นโยบายป้องกันเชิงรุก” หรือ “active defence” ซึ่งแตกต่างไปจากในอดีตที่เน้นเฉพาะการตั้งรับ และเสริมสร้างแสนยานุภาพทางทหารเพียงเพื่อปกป้องผลประโยชน์ของตนเท่านั้น

แต่ภาษาลีลาที่ใช้ในสมุดปกขาวที่ออกเมื่อวันอังคารที่ผ่านมา เข้มข้นดุดันและตอกย้ำแนวทางการป้องกันประเทศเชิงรุกอย่างปฏิเสธไม่ได้

ตอนหนึ่งของเอกสารสำคัญชุดนี้บอกว่า

 “จีนจะไม่ดำเนินนโยบายลัทธิครองความเป็นใหญ่และไม่ขยายอิทธิพล เราจะไม่โจมตีใครนอกจากว่าเราจะถูกโจมตีก่อน และเราจะโจมตีกลับแน่นอนถ้าเราถูกโจมตี”

(“China will never seek hegemony or expansion…we will not attack unless we are attacked, but we will surely counterattack if attacked.”)

ที่เป็นประเด็นหลักของสมุดปกขาวคือ การประกาศว่าจะให้กองทัพเรือเพิ่มบทบาท “ปกป้องทะเลเปิด” (“Open seas protection”) จากเดิมที่เน้นแต่เพียงการลาดตระเวนชายฝั่ง (“Offshore waters defence”) เท่านั้น

ตีความได้ว่าจีนกำลังจะสร้างกองเรือใหญ่ขึ้นเพื่อสามารถปฏิบัติการในทะเลสากล ซึ่งเป็นสิ่งที่สหรัฐได้ทำมาตลอด และญี่ปุ่นภายใต้การนำของนายกฯ ชินโซะ อาเบะ กำลังจะปรับโครงสร้างการป้องกันประเทศด้วยการขยายบทบาททางทหารให้ร่วมปฏิบัติการระหว่างประเทศได้มากขึ้น

เอกสารฉบับนี้ชี้นิ้วกล่าวหาเพื่อนบ้านบางประเทศที่จีนอ้างว่าได้กระทำการ “ยั่วยุ” ในบริเวณหมู่เกาะและแนวหินที่ยังเป็นประเด็นข้อพิพาทกันอยู่

สหรัฐได้ส่งเครื่องบินลาดตระเวนมาสังเกตการณ์ และถ่ายรูปทางอากาศเห็นการขุดทรายถมเกาะและก่อสร้างสนามบินในเกาะบางแห่ง จนเกิดการแลกเปลี่ยนวิวาทะกันระหว่างเจ้าหน้าที่จีนกับนักบิน

เจ้าหน้าที่จีนไล่ตะเพิดนักบินมะกันด้วยการบอกว่า “นี่คือทหารเรือจีน คุณออกไปเสีย!” (“This is Chinese Navy. You go!”)

รัฐบาลจีนบอกว่าการออกเอกสารนี้เพื่อแสดงถึงความโปร่งใสของปักกิ่งในการเปิดเผยแนวทางและแผนการด้านความมั่นคง และเพื่อแสดงจุดยืนของตนให้แจ่มแจ้ง ไม่มีอะไรปิดบังซ่อนเร้นอย่างที่โลกตะวันตกมักจะกล่าวอ้าง

สมุดปกขาวเล่มนี้เน้น 4 ด้านที่จีนเห็นว่ามีความสำคัญยิ่งยวดต่อความมั่นคงของจีน นั่นคือมหาสมุทร, อวกาศ, นิวเคลียร์ และโลกไซเบอร์

เห็นกันชัดเจนว่าจีนกำลังเสริมสร้างสมรรถภาพทางทะเลอย่างคึกคัก ไม่ว่าจะเป็นการสร้างเรือบรรทุกเครื่องบินลำแรก หรือเรือดำน้ำและเรือรบประเภทต่าง ๆ ขณะที่มีข้อพิพาทเรื่องกรรมสิทธิ์เหนือหมู่เกาะหลายแห่งในทะเลจีนใต้กับฟิลิปปินส์, เวียดนาม, มาเลเซีย และบรูไน

ขณะที่สหรัฐก็แสดงบทบาทเข้มข้นขึ้นในย่านนี้ด้วยการประกาศว่า จะส่งเรือและเครื่องบินมาลาดตระเวนแถบนี้เพื่อปกป้อง “เสรีภาพแห่งการเดินเรือ” ของตน

ผมไม่เชื่อว่าจะเกิด “สงคราม” ระหว่างสองยักษ์ในทะเลแถบนี้ แต่ก็วางใจอะไรไม่ได้เช่นกัน เพราะเมื่อต่างฝ่ายต่างเบ่งกล้ามเพื่อรักษาอิทธิพลของตัวเองอย่างไม่ยอมลดละเช่นนี้